De rubriek Verdieping biedt achtergrondartikelen, interviews, analyses en reportages die verder kijken dan de waan van de dag.
Tijdens een dutje kreeg Marc Robillard een idee dat uiteindelijk de basis zou vormen voor Tagworks Pharmaceuticals. Nu, ruim twintig jaar later, mag zijn technologie voor het eerst in mensen worden getest.
Stel je voor dat je een spectrum van een onbekend molecuul scant en een paar suggesties krijgt van een AI-assistent over wat het zou kunnen zijn. Onderzoekers van MIT en IBM werken actief aan deze technologie en hebben al indrukwekkende resultaten behaald. ‘Wie AI niet omarmt, loopt het risico achterop te raken.’
De opmars van AI in de chemie leidt tot heel interdisciplinair onderzoek, waarbij niemand een volledig overzicht heeft. ‘Ieder van ons verlaat zijn comfortzone.’
De drempel om hulp te zoeken als het tegenzit is voor veel studenten nog steeds erg hoog. Terwijl er zoveel support voorhanden is. ‘Je bent niet de eerste en je gaat ook niet de laatste zijn.’
Plasmalyse of pyrolyse van methaan levert duurzame waterstof en koolstof. Voor die laatste zijn er interessante toepassingen, variërend van ingrediënt voor de rubberindustie tot bodemverbeteraar of zelfs grafiet en grafeen.
Trifluorazijnzuur (TFA) is zeer persistent en stapelt zich via wateropname op in gewassen, waarna wij het via dagelijkse producten als groente, brood, sap en pasta binnenkrijgen. De vraag of dat gezondheidsrisico’s oplevert biedt volop voer voor discussie.
De laatste jaren krijgen structuurbiologen steeds meer grip op membraaneiwitten. ’Wat in het verleden als een uitdagend project te boek stond, is nu een gewoon standaardproject.’
De Bio Base Europe Pilot Plant in de Gentse haven helpt bedrijven bij het cruciale traject van labo- naar fabrieksschaal. Ze is het levenswerk van industrieel biotechnoloog Wim Soetaert. ‘Nog al te vaak wordt onderschat hoe moeilijk het is om een proces op te schalen.’
Fokbedrijven creëren met gene editing vee dat beter bestand is tegen ziekte of hitte. Liggen hun karbonades straks in de schappen?
Eén blik in het scheikundelab van de middelbare school tijdens een open dag en Monique Wekking, medeoprichter van start-up Relement, was verkocht. ‘Ik heb nooit iets anders overwogen.’
Het is onder bèta’s bon ton om te klagen over het gebrek aan bèta’s bij de overheid. Tegelijkertijd wordt een loopbaan in beleid of bestuur door diezelfde groep nauwelijks voor vol aangezien. Die houding is natuurkundige Liedewij Laan een doorn in het oog.
Dankzij de introductie van game-based learning in zijn colleges, laat Michael Lerch zijn studenten op een nieuwe manier naar chemie kijken. ‘Door ingewikkelde concepten om te toveren naar iets tastbaars en leuks zoals een puzzel, help je hen om de materie echt te doorgronden.’
Toen Meatable-oprichter Daan Luining in 2014 begon als stagiair bij Mark Post – de man achter de eerste kweekvleesburger – was kweekvlees nog erg controversieel. ‘Er stonden nog net geen mensen met fakkels en hooivorken op de stoep.’
Volgens simpele berekeningen van wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam is het narratief dat de waterstofeconomie in de 21e eeuw zijn intrede zal doen volstrekt onrealistisch, zo schrijven ze in Green Chemistry.
In het kleine Nederland wordt al onwijs veel gedaan rondom de eiwittransitie en precisiefermentatie. Toch is er onderwijs nodig om deze grote ontwikkelingen voort te blijven zetten. De vakken die Wageningen University & Research aanbiedt zijn hierin een goed begin. ‘Mensen opleiden om het veld te kunnen dragen is belangrijk.’
‘Ooit zal de dataprecisie de perfectie zo dicht naderen dat de onderzoekende wiskundige elk fenomeen dat bij chemische combinaties komt kijken op dezelfde manier kan berekenen als de beweging van de hemellichamen’, aldus Antoine Lavoisier in 1782. Volgens de drie theoretisch/computationeel chemici die wij spraken komt zijn voorspelling bijna uit.
Na drie jaar komt er een einde aan het KNCV-voorzitterschap van Yvonne van der Meer. Wat is de toekomst van de vereniging nu deze een nieuwe koers is ingeslagen? ‘Ik hoop dat we in deze relatief moeilijke periode voor de chemie in Nederland een chemische community overeind weten te houden.’
Diamanten-uit-het-lab zijn inmiddels nauwelijks van natuurlijke stenen te onderscheiden. ’We kunnen de kristallen precies zo maken als we willen.’
Sportief en stoer, maar zacht voor je voeten. De sneaker dankt zijn bestaan aan de reactie van zwavel met latex uit de rubberboom. Dat zorgde voor de komst van stevig, elastisch en bijna geruisloos rubber, ideaal voor een sportzool. Met gemiddeld 65 onderdelen en tien verschillende soorten vaak synthetische materialen vormen sneakers helaas ook een grote afvalhoop.
Het begon rond 1990 met een opmerkelijke observatie in een proefwaterzuivering van Gist-Brocades, waar door een onbekend proces stikstofgas werd gevormd. Pas na jaren van volhardend experimenteren door onderzoeksgroepen in Delft en Nijmegen kwamen de eerste anammox-bacteriën in beeld.
Cannabisproducten kunnen verlichting brengen bij uiteenlopende aandoeningen en symptomen. Maar gecontroleerd gebruik blijft belangrijk.
In dit dossier lees je over de ontdekking, de toepassingen en de uitdagingen van het scheiden van een groep zeldzame aardmetalen die in Zweden zijn ontdekt.
In dit dossier lees je over zeolieten: een speeltuin voor chemici. De industrie gebruikt synthetische zeolieten als ionenwisselaars, katalysators en adsorbens, maar nu we zoeken naar andere grondstoffen, hebben we ook andere zeolieten nodig.
Eén gram koeienspier, duizenden hamburgers: kweekvlees is misschien wel de meest ambitieuze en kansrijke vleesopvolger van allemaal. De voordelen ten opzichte van de bio-industrie zijn in potentie enorm, maar heeft de consument er ook trek in?
Celdeling klinkt zo simpel. Toch is dit een van de meest fundamentele moleculair-biologische processen.
Kevlar, Dyneema, Twaron, Vectran, Zylon, Tenax: de wereld van de supervezels staat bol van de hippe merknamen. Daarachter gaat meer dan een halve eeuw chemische innovatie schuil.
In dit dossier gaan we in op de productie, de milieu-impact en de mogelijke alternatieven voor leer.
Meer chemie met minder uitstoot
Wat is vuur eigenlijk precies? Hoe werken vlammen? Wat geeft vlammen hun kleur? Hoe kun je zorgen dat dingen niet te snel vlamvatten?
Zonder een kopje koffie aan de dag beginnen is voor veel mensen absoluut ondenkbaar. Dit dossier vertelt je van alles over koffie.
Kristallen zijn meer dan mooie gekleurde stenen. Sterker nog, veel gekleurde stenen zijn niet eens kristallen.
Bij chemici is er geen gebrek aan inspiratie voor innovaties die gebruikmaken van elektriciteit, katalysatoren en alternatieve grondstoffen.
Kunstmatige intelligentie zal het (bio)chemisch onderzoek ingrijpend veranderen, als het aan de talloze initiatieven van de laatste jaren ligt.
Fotoactiveerbare moleculen beginnen terrein te winnen binnen de farmacologie. Het zijn handige tools in de zoektocht naar nieuwe targets voor therapeutische interventie, maar ook de basis voor een innovatieve therapie bij kanker.
Elektrochemie is zowel letterlijk als figuurlijk een van de spannendste vormen van chemie, niet alleen vanwege de elektrische spanning, maar ook vanwege de diverse vormen waarin het zich manifesteert.