Het afweergeschut van ons immuunsysteem, zo zou je de natural killer (NK) cellen en T-cellen wel kunnen omschrijven. Beide bevatten ze cytotoxische granules; pakketjes met een dodelijke lading waarmee ze externe ziekmakers zoals virussen, maar ook interne bedreigingen zoals tumorcellen kunnen uitschakelen. Aansturing van deze killers luistert heel nauw: ze moeten ten slotte alleen hun beoogde doel treffen en gezonde lichaamscellen met rust laten. Maar hoe dit systeem precies functioneert is nog niet volledig opgehelderd. 

In Science Immunology presenteert een team onderzoekers van Oostenrijkse en Duitse instituten en ziekenhuizen nu nieuwe inzichten, waaruit blijkt dat verschillende lipiden een rol spelen in de lancering van de giftige lading. Via een CRISPR-gebaseerde genetische screening kwamen ze, onverwacht, op het spoor van enkele genen die onderdeel zijn van het cellulaire lipide metabolisme, maar die ook een sleutelrol spelen bij afgifte van de cytotoxische granules. Specifieke lipiden zorgen er namelijk voor dat de juiste eiwitten op de juiste plaats in de killer-cellen terechtkomen, zodat de afgifte van de lading ook het juiste doel treft. 

Deze rol van de lipiden is niet alleen belangrijk voor een beter begrip van de werking van ons immuunsysteem, maar werpt ook een nieuwe licht op verschillende genetische ziekten, waaronder enkele zeldzame zenuwaandoeningen en erfelijke immuunziekten. ’Door heel systematisch genetische pathways te volgen en dat te combineren met functional genomics en mechanistische studies, hebben we een nieuwe groep genen naar boven gehaald die het functioneren van NK en T-cellen bepalen’, aldus co-auteur Artem Kalinichenko (MedUni Graz). 

A. Kalinichenko, J. Heumer, et al., Protein palmitoylation and sphingolipid metabolism control regulated exocytosis in cytotoxic lymphocytes, Science Immunology (2025), doi:10.1126/sciimmunol.ado3825