Vlaamse onderzoekers hebben een nieuw geneesmiddel ontdekt dat je kunt inzetten tegen de dodelijke Afrikaanse slaapziekte, veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma brucei. Een paper in Nature communications beschrijft het molecuul.

De parasieten T. brucei gambiense en rhodesiense komen in mensen terecht door tseetseevliegsteken. De parasieten gebruiken purinenucleosiden van hun gastheer, omdat ze die niet zelf kunnen maken. Dat gegeven gebruikten Guy Caljon (UAntwerpen), Serge Van Calenbergh (UGent) en collega’s om er specifieke remmers tegen te ontwikkelen.

Slaapziekte verloopt via twee stadia. Het eerste is niet-specifiek, je kunt last hebben van koortsachtige verschijnselen. Het tweede stadium is serieuzer van aard: de parasiet is nu het centrale zenuwstelsel binnengedrongen, waardoor je neurologische complicaties kunt oplopen zoals een verstoorde slaapcyclus. De huidige medicijnen werken slechts in een van de twee stadia en zijn niet oraal beschikbaar. Dat maakt behandeling erg lastig, vooral voor mensen die erg afgelegen wonen.

Omdat de parasieten van purine afhankelijk zijn, schuilt daarin de potentie voor een inhibitor. Pas je een purine zó aan dat die de DNA-synthese van de parasiet blokkeert, dan sterft die en heb je dus een geneesmiddel. De Vlaamse wetenschappers namen adenosine, onderzochten verschillende varianten en combineerden uiteindelijk eigenschappen van een aantal al bestaande geneesmiddelen tot 3’-deoxy-7-deazaadenosine nucleosiden. In tests met muizen kwamen deze al veelbelovend uit de hoek. Ook konden de nieuwe middelen de bloedbreinbarrière door, wat essentieel is voor het bestrijden van het tweede stadium van deze ziekte.

Bijkomende voordelen zijn dat het medicijn oraal toe te dienen is, in beide stadia werkt en ook zou kunnen werken voor ziek vee. Daarnaast laten de onderzoekers zien dat het medicijn geen kruisresistentie vertoont met reeds bestaande middelen.