In een verlaten kolenmijn in de Amerikaanse staat Kentucky speelt zich onverwachte chemie af. Streptomyces-bacteriën synthetiseren er minstens tien potentiële geneesmiddelen, melden onderzoekers van de lokale universiteit in Angewandte Chemie.

Zes van de tien zijn chemisch gezien familie van geldanamycine, een inhibitor van het chaperonne-eiwit Hsp90. Geldanamycine (links op de afbeelding) doodt tumorcellen maar vertoont te veel bijwerkingen om populair te kunnen worden als antikankermedicijn, vandaar dat de farmaceutische industrie zeer geïnteresseerd is in analogen die beter voldoen.

De andere vier lijken er op maar in plaats van de karakteristieke 1,4-benzochinongroep van geldanamycine bevatten ze een cyclopentenongroep, een vijfring dus. Zoiets was in de vrije natuur niet eerder aangetroffen; Jon Thorson en collega’s hebben er de naam mccrearamycine voor bedacht, naar McCreary County waarin de Rock Creek-mijn ligt.

Vermoedelijk zijn die mccrearamycines metabolieten van geldanamycines; Thorson heeft al ontdekt dat je de benzochinongroep heel gemakkelijk in cyclopentenon kunt omzetten. Binnen de organische schijnt deze strategie voor de synthese van cyclopentenonderivaten nog niet eerder te zijn bedacht. Het betekent vermoedelijk ook dat er een specifiek enzym voor moet bestaan, dat ook nog niet ontdekt is.

De verantwoordelijke bacterie heeft nog geen naam, maar wordt voorlopig aangeduid als Streptomyces sp. AD-23-14.

Thorson en collega’s hebben tevens een originele assay bedacht om te testen of een verbinding Hsp90 remt. Eerder was al vastgesteld dat dat eiwit cruciaal is voor de regeneratie van afgeknipte ledematen van de axolotl, een Mexicaanse watersalamander. Je raadt het al. Wij beperken ons tot de eerste resultaten: geldanamycine voorkomt inderdaad dat de staart van het arme dier weer aangroeit, maar de tien nieuwe verbindingen hebben geen enkel waarneembaar effect op de regeneratie.

bron: Wiley