In elk geval weet heel Nederland nu wat Oncode is. Begin februari werd het virtuele nationale instituut voor fundamenteel kankeronderzoek, met een budget van € 120 miljoen, feestelijk geopend door koningin Máxima.

De initiatiefnemers mochten in De Wereld Draait Door uitgebreid fier op zichzelf zijn. Maar ze kregen ook de wind van voren. Van onderzoekers die niet mochten meedoen, maar vooral van microbioloog en columnist Rosanne Hertzberger, die in het dagblad NRC sprak van ‘oude mannen’ en zich afvroeg of een jongere generatie enige kans maakt zolang deze ‘kankerpausen’ de ballotage voor Oncode beheersen. Wat háár weer op het verwijt kwam te staan dat zulke kritiek ‘onhandig’ is en het hele kankeronderzoek schaadt – en toen barstte het debat pas echt los.

Dat laatste is misschien wel het probleem met Oncode. Niemand zal het erg vinden dat de overheid een vermogen steekt in kankerbestrijding. Niemand twijfelt ook aan de capaciteiten van Hans Clevers, René Bernards, Jan Hoeijmakers en de overige oude mannen. Die hebben een punt als ze primair kiezen voor fundamentele research: pas als je kanker begrijpt, kun je er efficiënt geneesmiddelen tegen ontwikkelen. Voor de gekozen organisatiestructuur verwijzen ze naar het VIB, dat in Vlaanderen al twintig jaar met succes het universitaire biotech-onderzoek coördineert. En het plan octrooien in eigen beheer te houden en zo Big Pharma te dwingen tot een acceptabel prijsbeleid, klinkt ook niet gek.

Maar het kost ook weinig moeite om er een coup in te zien van een paar vorsers die goed hebben begrepen hoe je matig voorgelichte Haagse ambtenaren overtuigt, om zo het oncologiebudget te kapen.

Misschien moeten we blij zijn dat zij het doen en niet iemand anders. Maar het propaganda-offensief wekt argwaan. Hertzberger was gevraagd voor de openingsceremonie, maar haakte af toen ze het gevoel kreeg alleen voorgekookte, kritiekloze vragen te mogen stellen. Denken dat ze zich voor zoiets zou lenen was, om met Máxima te spreken, een beetje dom – als columnist moet je tenslotte ook letten op je eigen geloofwaardigheid. Veel erger is dat ze bij Oncode zo’n goednieuwsshow überhaupt noodzakelijk achten om zoiets vanzelfsprekends als kankeronderzoek aan den volke te verkopen. Dat voedt het vertrouwen niet.