Na vele jaren op de redactie van C2W en MeMo, gaat Arjen Dijkgraaf nu freelancen. Hij blikt nog één keer terug.

Exponentieel groeien deed de wetenschap altijd al. Maar de curve gaat nu wel heel steil omhoog. Als ik zie wat er is bijgekomen aan analyse-, sequencing-, imaging-, high-throughput- en simulatietechnieken sinds ik begin deze eeuw bij dit tijdschrift begon, krijg ik het gevoel dat ik stam uit het stenen tijdperk.

Paradoxaal genoeg wordt onderzoek er juist voorspelbaarder door. Als je nu als promovendus een superspecialistisch deelonderwerp oppikt, of desnoods één specifiek molecuul, heb je een aardige kans op vast werk tot je pensioen. Elk jaar levert gereedschap op voor minstens drie jaar nieuwe variaties op het thema. Het is wel hárd werk, want je moet ook nog financiële middelen scoren, maar gelukkig vinden hedendaagse funders het prachtig als je exact kunt aangeven welke technieken je nu weer op dat ene molecuul gaat loslaten. De resultaten blijven een verrassing, maar niemand kan eisen dat ze verrassend zijn. Het is tenslotte wetenschap.

En je zult er ook meer over kunnen publiceren dan ooit, misschien niet in Nature, maar wel in specialistische uitgaven. De cloud kent geen papierschaarste en als een onlinetijdschrift te ver opzwelt, smeren de Elseviers van deze wereld de input gaarne uit over een paar nieuwe titels. Zolang er maar voldoende medesuperspecialisten overblijven om elkaar te citeren en de peerreviews te doen.

Een karikatuur? Vast wel. Maar als geldschieters met hun PlanS willen voorkomen dat universiteitsbibliotheken financieel ten onder gaan aan al die nieuwe abonnementen, waarom zijn het dan vooral chemici die bezwaar aantekenen? Dat vrijwel niemand roept dat het plan ten koste gaat van de wetenschap, maar wél dat het de carrièrekansen van promovendi schaadt, laat aardig zien waar de prioriteiten liggen.

En chemici zijn helemaal als de dood dat niet-vakgenoten het laatste woord krijgen. Naar verluidt vissen beoordelingscommissies er de echt creatieve, innovatieve en enthousiast gebrachte onderzoeksvoorstellen doorgaans wel uit, al snappen ze er inhoudelijk weinig van. Maar voor een overgespecialiseerde carrièrechemicus, die zelf nauwelijks meer weet waarom hij ooit koos voor dat molecuul, valt het niet mee zulke pareltjes te schrijven.

Ziehier de ingrediënten voor een existentiële crisis, waarde lezers. Ik ben persoonlijk even uitgekeken op vast werk en blijf de ontwikkelingen vanaf heden volgen vanaf de zijlijn, als freelancer. Ik wens mijn opvolger veel succes.

Arjen Dijkgraaf, ex-vakredacteur C2W