Twee kleine moleculen blijken atherosclerose te kunnen tegengaan zonder meteen het complete immuunsysteem te ondermijnen. In elk geval bij muizen, schrijven onderzoekers uit Amsterdam en Maastricht in het Journal of the American College of Cardiology (JACC).

Drie jaar geleden presenteerden de Maastrichtse onderzoeker Gerry Nicolaes en collega’s die zogeheten TRAF-STOP-moleculen (zie de afbeelding) voor het eerst in het Journal of Chemical Information and Modeling. Ze blokkeren heel gericht de interactie van de CD40-receptor met TRAF6, een tumor necrosis factor receptor-associated factor. Van andere TRAFfen zoals TRAF2, 3 en 5 blijven ze af.

CD40 is essentieel voor de presentatie van antigenen aan diverse onderdelen van het immuunsysteem. Als je dát eiwit blokkeert heb je echt een probleem. Maar blokkeer je selectief TRAF6, dan onderdruk je alleen ontstekingsreacties die via deze factor worden aangestuurd.

En de ontsteking die ten grondslag ligt aan atherosclerose oftewel dichtslibbende bloedvaten lijkt er daar één van te zijn.

Onder leiding van UvA-onderzoeker Esther Lutgens zijn TRAF-STOPs ingespoten bij apolipoproteïne E-deficiënte muizen, die een ernstig probleem hebben met hun cholesterol. Begin je daar vroeg mee, dan komt de atherosclerose duidelijk langzamer op gang. Ben je iets later, dan blijken de reeds in de bloedvaten aanwezige plaques zelfs kleiner te worden.

De rest van het immuunsysteem lijkt er inderdaad weinig van te merken.

Je kunt de behandeling nog specifieker maken door je TRAF-STOP te verpakken in lipoproteïne-nanodeeltjes. Zulke deeltjes worden veel sneller opgenomen door macrofagen dan door andere CD40-afhankelijke witte bloedcellen, zoals monocyten en neutrofielen. En juist de macrofagen zijn bij atherosclerose het meest betrokken.

De auteurs stellen wel dat er nog veel aanvullend onderzoek nodig is voordat het verantwoord is om het bij mensen uit te proberen. En in een redactioneel commentaar wijst JACC er op dat nog altijd niet keihard is bewezen dat atherosclerose echt alleen maar het gevolg is van ontstekingsreacties, al lijkt het er onderdehand wel heel sterk op. Hoog tijd dus om vaart achter dat onderzoek te zetten: ‘The future may already be here’, concludeert het commentaar.

bron: Maastricht University, JACC