Met een simpel zelfassemblerend suikermolecuul kun je botkankercellen letterlijk smoren. Gezonde cellen hebben er weinig last van, beloofde een Portugees-Amerikaans team onlangs in JACS.

Het idee is dan om de zelfassemblage te laten katalyseren door een enzym waarvan tumorcellen veel meer aanmaken dan gemiddeld. In dit geval alkalische fosafatase, een enzym dat fosfaatgroepen afsplitst en dat in botkankercellen een factor 20 vaker dan normaal tot expressie komt.

De suiker is glucosamine. Dat molecuul is van nature hydrofiel. Je hangt er een hydrofobe aromaatgroep aan, zodat je een amfifiel geheel krijgt dat zichzelf kan assembleren op ongeveer dezelfde manier als natuurlijke lipiden in een celmembraan. Waarna je die zelfassemblage weer verhindert door fosfaatgroepen toe te voegen die elkaar afstoten.

In vitro zie je vervolgens dat de fosfatases van botkankercellen die fosfaatgroepen er weer af slopen, waarna de zelfassemblage alsnog op gang komt en de suikermoleculen een soort net van nanovezels rond de cel vormen. Na 7 uur is 95 procent van de cellen dood, waarschijnlijk omdat zowel voedingsstoffen als afvalproducten worden tegengehouden. Van gezonde kraakbeencellen in een ander petrischaaltje overleed slechts 15 procent.

De onderzoekers zeggen op het idee te zijn gebracht door de extracellulaire matrix waarin veel cellen van nature al zijn opgehangen.

Eenzelfde truc is ook al eens uitgehaald met gefosforyleerde eiwitten, maar suikers hebben het voordeel dat ze simpeler zijn en veel gemakkelijker op maat te maken. Nadeel is wel dat je voorlopig érg veel van die suikers lijkt te moeten toedienen, en dat je maar moet afwachten of dat klinisch gezien verantwoord is.

bron: C&EN