Met een simpele pijnstiller kun je bij muizen het geheugenverlies terugdraaien dat samengaat met de ziekte van Alzheimer. Of het bij mensen werkt is nog maar de vraag maar origineel is de zojuist in Nature Communications gepubliceerde aanpak zeker.

De redenering van David Brough en collega’s van de universiteit van Manchester komt er op neer dat alzheimer vaak samengaat met ontstekingsreacties in de hersenen, die de aandoening waarschijnlijk niet veroorzaken maar wél de schade verergeren. Bij die ontstekingen speelt een eiwitcomplex (ínflammasoom’) genaamd NLRP3 een centrale rol.

De meeste pijnstillers zijn in feite ontstekingsremmers. Over het algemeen werken zulke NSAID’s (‘non-steroidal anti-inflammatory drugs’) in op cyclooxygenase-enzymen (COX) die de allereerste stap vormen van het ontstekingsproces. Selectief de werking van NLRP3-inflammasomen remmen lukt zo niet, maar sommige NSAID’s hebben wat nevenwerkingen verderop in het proces.

Brough probeerde een groot deel van het commerciële NSAID-repertoire uit en ontdekte dat zogeheten fenamaten (dus afgeleiden van fenaminezuur) inderdaad NLRP3 remmen buiten de COX-enzymen om. De beste resultaten boekte hij met mefenaminezuur (zie de afbeelding), een middel dat in Nederland niet te koop is omdat er genoeg betere NSAID’s zijn, maar dat elders nog wel eens wordt voorgeschreven tegen menstruatiepijn.

Het is onder meer uitgeprobeerd op zogeheten 3xTgAD-muizen, die genetisch zijn gemodificeerd om symptomen van menselijke alzheimer te vertonen. Nadat ze gedurende 28 dagen mefenaminezuur toegediend hadden gekregen in hun hersenvocht, via een micropompje, bleek hun eerdere geheugenverlies helemaal te zijn hersteld.

Brough moet wel toegeven dat het niet vaststaat of er ook bij mensen een verband istussen NLRP3 en ontstekingen in de hersenen; tot nu toe is dat óók alleen vastgesteld bij proefdieren. Voordeel van fenaminezuur is dan weer dat het een bestaand medicijn is, wat het plannen van klinische tests een stuk makkelijker maakt.

bron: University of Manchester