Hoever reikt gebarentaal als het over chemie gaat? C2W | Mens & Molecule sprak met vier dove wetenschappers om te laten zien waar zij tegenaan lopen, hoe gebaren voor wetenschappelijke begrippen ontstaan en wat de (onverwachte) voordelen zijn van gebarentaal in de chemie.

Het jaar 1880 was een zwart jaar voor doven in Europa en de VS. Dat jaar werd een internationale conferentie georganiseerd in Milaan door een groep die tegen gebarentaal was en dove kinderen ‘normaal’ wilden leren praten en liplezen. Door de participanten slim te kiezen, werd dat jaar besloten dat gebarentaal verboden zou worden op scholen. ‘Dat heeft – in Nederland – wel honderd jaar geduurd’, vertelt gebarentaalwetenschapper Richard Cokart, werkzaam bij het Nederlands Gebarencentrum. ‘Daardoor zijn er gaten in het lexicon ontstaan, wat verstrekkende negatieve gevolgen had voor de educatieve, sociale, emotionele en culturele ontwikkeling van dove mensen.’ Dit geldt ook voor landen als België, Duitsland, Groot-Brittannië en (met een enkele uitzondering) de Verenigde Staten.

‘Veel leerlingen werken met een tolk en verzinnen dan tijdelijke gebaren’ 

Richard Cokart

Doven eindigden daarom meestal in praktische beroepen als schoen- of kleermaker. ‘Ze hadden geen mogelijkheid tot studeren of werken op wetenschappelijk niveau’, vervolgt Cokart. ‘Tegenwoordig zijn er veel meer voorzieningen, waaronder gebarentaaltolken, waardoor dove mensen nu meer toegang hebben tot informatie. Daarom kon ik nu bijvoorbeeld linguïst worden en anderen advocaten, tandartsen enzovoort. En zo is de weg naar STEM [Science, Technology, Engineering, Mathematics, red.] ook langzaam gebaand.’ Een grote stap is dat de Nederlandse gebarentaal (NGT) in 2020 eindelijk is erkend als officiële taal in Nederland. Voor de Vlaamse gebarentaal (VGT) was dat in 2006 al het geval.