Bacteriën zwemmen met flagellen en dankzij een slim schakelsysteem kunnen ze zo op een doel afgaan. Recent onderzoek laat in meer detail zien hoe de aandrijving van de flagel van richting verandert.

Veel bacteriesoorten hebben één of meer flagellen. Dankzij deze om hun as roterende lange zweepstaarten kunnen ze bewegen en zoeken naar voedingsstoffen in de omgeving of een slachtoffer om te infecteren. De flagel kan snel van draairichting veranderen en dat bepaalt de koers van de bacterie. Hoe dat omschakelen precies in zijn werk gaat is al jaren onderwerp van onderzoek.

Flagellen zijn namelijk een fraai staaltje bio-nanotechnologie, want elk flagel zit vast aan een rotor: een ringvormig, draaiend eiwitcomplex met tientallen sub-units. Daarmee kan de bacteriecel stroming van protonen via motoreiwitten omzetten in rotatie linksom of rechtsom. De vraag is hoe precies de rotor van richting verandert.

Recent zijn twee papers verschenen in Nature microbiology die een scherper beeld geven. Zowel een team onder leiding van de Britse Susan Lea als die van de Amerikaanse Tina Iverson zoomen met de elektronenmicroscoop in op het schakelmechanisme. Ze laten zien hoe een kleine vormverandering in een eiwit de draairichting bepaalt.