Alzheimer gaat samen met de opbouw van vetdruppeltjes in de hersenen. Zou zomaar kunnen dat die de oorzaak zijn van wat dan uiteindelijk geen neurologische maar een metabole aandoening is, schrijven Canadese onderzoekers in Cell Stem Cell.

Met de aantekening dat dr. Alois Alzheimer die vetophopingen al als symptoom aanmerkte toen hij de ziekte in 1906 voor het eerst beschreef. Maar daar is later nauwelijks meer iets mee gedaan, vooral omdat onderzoek naar het vetzuurmetabolisme in levende hersenen nogal lastig is.

Promovenda Laura Hamilton en collega’s van de universiteit van Montreal hebben het nu weer opgepikt. Hamilton onderzocht de hersenstamcellen van transgene 3xTg-AD alzheimer-muismodellen en vroeg zich af ineens wat al dat vet daar deed. Onderzoek van de hersenen van overleden alzheimerpatiënten leerde dat zij ook veel meer vet in hun hersenen hadden zitten dan gebruikelijk.

Bij die muizen zie je dat de vetopbouw al begint als ze twee maanden oud zijn, wat equivalent is aan een jaar of 23 bij mensen. Dat doet vermoeden dat het geen gevolg is van alzheimer, maar eerder een versnellende factor of zelfs de oorzaak.

Met geavanceerde massaspectrometrietechnieken is voor het eerst vastgesteld wat voor vet het nu precies is. Als vetzuur blijkt er vooral veel oliezuur (Z-9-octadeceenzuur) in te zitten en verder onder meer palmitinezuur, stearinezuur en nog een paar vetzuren die allemaal te maken hebben met een en dezelfde metabole route.

Het ligt dus voor de hand dat de fout zit in overmatige oliezuurproductie. Het enzym dat verantwoordelijk is voor de laatste stap in dat proces heet stearoyl-CoA desaturase En inderdaad: wanneer je de hersenen van alzheimermuizen volpompt met een stof die dat enzym blokkeert, blijft de opbouw van vetbolletjes rond de stamcellen achterwege.

Die stamcellen worden geacht uit te groeien tot nieuwe neuronen, ter vervanging van bestaande die beschadigd zijn. Het lijkt er sterk op dat de vetbolletjes ze hierbij hinderen en dat het gebrek aan schadeherstel op zijn minst bijdraagt aan het ontstaan van alzheimer.

Wat dan de rol is van de roemruchte eiwitplaques die tot nu toe door verreweg de meeste onderzoekers worden beschouwd als hoofdoorzaak van de ziekte, wordt uit deze publicatie niet duidelijk. Maar dat zegt niets.

bron: University of Montreal