Vidi is gericht op onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren onderzoek op postdoc-niveau hebben verricht. Ze hebben daarbij aangetoond vernieuwende ideeën te genereren en deze succesvol zelfstandig tot ontwikkeling te kunnen brengen. Zij mogen een eigen vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en daartoe zelf één of meer onderzoekers aanstellen. De subsidie bedraagt op dit moment maximaal 850.000 euro.

In deze ronde zijn 149 van 778 aanvragen gehonoreerd. Daarbij zijn de vrouwen met 79 goedkeuringen iets in de meerderheid ten opzichte van de mannen (70). Onder de gehonoreerden bevinden zich vier NVBMB- en vier KNCV-leden. Hun projecten vind je hieronder. Voor alle projecten, zie de website van NWO.

Hoe eiwitten DNA vormen en genactiviteit controleren

J.M. Eeftens, Radboud Universiteit Nijmegen (NVBMB-lid)

Ons DNA zit stevig verpakt in cellen. Hoe het DNA gevouwen is speelt een cruciale rol bij het bepalen welke genen aan- of uitgezet worden. Eiwitten beïnvloeden hoe DNA vouwt, en hebben dus impact op celfunctie, ontwikkeling en ziekte. Dit project gebruikt geavanceerde microscopie- en biofysische technieken om te bestuderen hoe deze eiwitten interacteren met DNA en de organisatie van DNA beïnvloeden. Inzicht in deze mechanismen zal nieuwe inzichten opleveren in genregulatie en cel gedrag, en mogelijke verbanden onthullen met ziektes zoals kanker.

Event-gebaseerde camera’s voor beeldvorming op molecuulniveau in biologische systemen

Dr. K.S. Grußmayer, Technische Universiteit Delft (NVBMB-lid)

Het leven is dynamisch en alles is in beweging. Om de mysteries van het leven te onthullen, moeten we heel nauwkeurig kijken naar de piepkleine moleculen waaruit ons lichaam bestaat en bepalen hoe ze bewegen en met elkaar interageren. Op dit moment is er geen microscoop die deze kleine details snel genoeg kan bepalen. Onderzoekers gaan een nieuwe, supersnelle en slimme camera gebruiken die precies ziet wanneer iets beweegt of verandert, in plaats van continu beelden te maken zoals een gewone camera. Hierdoor kunnen ze betere beelden maken met een hogere snelheid.

Microben voor Stressbestendige Wortels

Dr. D. Kawa, Universiteit Utrecht (NVBMB-lid)

Bodemmicroben kunnen veranderingen veroorzaken in wortelcellen die beschermende lagen vormen tegen droogte, overstromingen en plagen. De onderzoekers zullen bestuderen welke combinatie van microben nodig is om wortels optimaal te beschermen en hoe deze interacties met gewassen versterkt kunnen worden. Deze kennis zal bijdragen aan de ontwikkeling van “wortelprobiotica” die gewassen bestand maken tegen extreme omgevingsomstandigheden.

Bruggen bouwen in het brein

Dr. D.H.M. Meijer, Technische Universiteit Delft (NVBMB-lid)

Bruggen bouwen in het breinOnze hersenen bevatten miljarden neuronen die met elkaar communiceren via synapsen - speciale verbindingen die alle hersenfuncties mogelijk maken. Toch weten we nog verrassend weinig over hoe synapsen op moleculair niveau worden gevormd. In dit project bestuderen onderzoekers de eiwitten die neuronen helpen synapsen te maken, met behulp van geavanceerde microscopie. Ze onderzoeken hoe deze eiwitten samenwerken en hoe mutaties die tot ziekte leiden hun werking beïnvloeden. Zo willen ze ontrafelen hoe neuronen zich op de nanoschaal met elkaar verbinden en hoe dit proces verstoord kan raken bij neurologische aandoeningen.

Good Vibes – Katalyse stimuleren door vibraties

Dr. M. Monai, Universiteit Utrecht (KNCV-lid)

Katalysatoren zijn essentieel voor een groenere chemische industrie, doordat ze algehele energieconsumpties van reacties kunnen verlagen. Echter, hun huidige prestaties onder stabiele omstandigheden zijn beperkt. Dit onderzoek heeft daarentegen een nieuwe aanpak: het gebruik van geluidsgolven om katalysatoren te laten ‘dansen’ door ze uit te rekken op hoge frequenties (100–1000 Hz). Het effect hiervan is onlangs door het onderzoeksteam aangetoond; waterstofproductie werd met een factor 30 verbeterd. In dit project willen de onderzoekers begrijpen hoe stimulatie door dynamische stress werkt en hoe het de selectiviteit en stabiliteit van katalysatoren beïnvloedt in belangrijke reacties voor groene chemie transitie, zoals CO₂-conversie.

Slimme en zelfaanpassende inkten voor de energiematerialen van de toekomst (INKS)

Dr. L. Protesescu, Rijksuniversiteit Groningen (KNCV-lid)

Duurzame energietechnologieën hebben slimme, betaalbare, duurzame en efficiënte materialen nodig. Traditionele technieken zijn vaak ingewikkeld en duur, en leveren niet de gewenste eigenschappen. Daarom zal ik een revolutionaire inkt ontwikkelen die, geactiveerd door pH, warmte of druk, zichzelf zal omvormen tot een stabiele, dunne, meerlaagse film. De inkt bevat perovskiet-chalcogenide nanodeeltjes: sterke, slimme materialen, die bovendien bestand zijn tegen hitte, vocht en UV-licht. Met dit éénstaps-proces vereenvoudigen we de productie, verhogen we de efficiëntie en stabiliteit van de film, en verlagen we het energieverbruik. Zo bouwen we samen aan een groenere, slimme en veerkrachtige energietoekomst.

Slimmere Kunststoffen: Ontworpen voor Recycling en Duurzaamheid

Dr. A.A. Thevenon-Kozub, Universiteit Utrecht (KNCV-lid)

Kunststoffen zijn overal, maar de meeste zijn ontworpen voor prestaties—niet voor recyclebaarheid—wat leidt tot groeiende milieuproblemen. Om die reden, moeten we heroverwegen hoe we gemakkelijker recyclebare kunststoffen kunnen maken. In dit project worden innovatieve katalysatoren ontwikkeld die de structuur van polyolefinen (de meest voorkomende kunststoffen) kunnen reguleren, waardoor ze gemakkelijker te recyclen en af te breken zijn. Door specifieke bouwstenen toe te voegen aan de polymeren, realiseren we kunststoffen met ingebouwde circulariteit, waardoor afval en vervuiling worden verminderd. Onze aanpak opent de weg naar een nieuwe generatie duurzame materialen die zowel milieuvriendelijk- als functioneel zijn

Nieuwe strategieën om gezonde suikers te maken voor gezonde darmen

Prof. Dr. M.T.C. Walvoort, Rijksuniversiteit Groningen (KNCV-lid)

Bifidobacteriën maken een eigen unieke ‘suikerjas’ aan de cellulaire buitenkant, die bestaat uit specifieke polysachariden. Huidige manieren om deze polysachariden te isoleren leiden tot lage opbrengst en zuiverheid, waardoor het gebruik van deze polysachariden in therapeutische toepassing, bijvoorbeeld in het voorkomen of behandelen van darminfecties, ver weg is. In dit project gaan de onderzoekers effectieve synthesemethoden ontwikkelen om voor het eerst zuivere polysacharide-preparaten te maken, wat een enorme transitie teweeg zal brengen in het veld van probiotica. Zuivere polysachariden zullen nieuwe inzichten in specifieke gezondheidseffecten van probiotica opleveren.