Voor het eerst is een cesiumcomplex uitgekristalliseerd waarin elk cesiumion wordt omringd door zestien fluorionen. Het absolute maximum, zo meldden Klaus-Richard Pörschke en collega’s van het Max-Planck-Institut für Kohlenforschung in Mülheim/Ruhr tijdens het voorjaarscongres van de American Chemical Society in San Diego.

Meer dan zestien bindingen is onmogelijk omdat een atoom simpelweg niet meer orbitalen beschikbaar heeft. In de praktijk blijft het meestal bij twaalf, wegens gebrek aan fysieke ruimte. Vandaar dat Pörschke het dit keer probeerde met cesium, dat vrijwel linksonder in het Periodiek Systeem staat en dus een behoorlijk grote straal heeft, en fluor dat rechtsboven staat en dus heel klein is.

Chemisch gezien is het complex te omschrijven als Cs[H₂NB₂(C₆F₅)₆]. Het ontstaat door een oplossing van [Na(OCH₂CH₃)₄][H₂NB₂(C₆F₅)₆] en CsF in dichloormethaan te roeren met behulp van ultrasone geluidsgolven. Het resultaat damp je in totdat kristallen ontstaan. Met röntgenkristallografie kun je vervolgens aantonen dat elke Cs⁺ (paars op de foto) inderdaad door zestien F^-’s (groen) wordt omringd.

Er zijn meer complexen gemaakt met zestien ionen rond een metaalkern. Maar tot nu toe lukte het óf alleen in de gasfase, óf er zaten waterstofkernen tussen die zestien, wat toch een beetje wordt beschouwd als vals spelen.

Een mogelijke toepassing heeft Pörschke ook al bedacht: het complex lost slecht op in water en je zou het dus kunnen gebruiken om radioactieve cesiumisotopen uit afvalwater te verwijderen.

bron: American Chemical Society