Zwavelverbindingen kunnen de opname van sommige virussen in de cel verhinderen. Proeven in een petrischaaltje laten zien dat het misschien werkt tegen SARS-CoV-2, schrijven Stefan Matile en zijn groep aan de Universiteit van Genève in het tijdschrift Chemical Science.

De publicatie suggereert een onverwacht grote rol van zwavelchemie bij virusinfecties. Dat op het oppervlak van celmembranen thiolen voorkomen is oud nieuws, en voor chemici is het geen verrassing dat die makkelijk reageren met de sulfides van een indringer. Om dat te onderzoeken gebruikte men tot nu toe meestal 5,5’-dithiobis-2-nitrobenzoëzuur (DTNB), beter bekend als Ellman’s reagens. Die verbinding is in 1959 bedacht om de aanwezigheid van thiolen aan te tonen maar kan tevens verhinderen dat ze daarna nog ergens anders mee reageren. Die eigenschap leverde het bewijs dat hiv-virussen en difterietoxines thiolen nodig hebben om binnen te komen. Maar de werking van DTNB als inhibitor is te zwak om conclusies te trekken als het een ander virus niet tegenhoudt.

Van die zwavelchemie is nog veel onduidelijk. Maar Matile dacht er alvast gebruik van te maken om medicijnen vlotter cellen in te kunnen loodsen. Hij boekte succes met zwavelhoudende groepen die hij omschrijft als cyclische oligochalcogenides (COC’s). Qua opbouw werden ze ‛steeds minder orthodox’, en steeds effectiever.

Tijdens de eerste lockdown dit voorjaar rijpte het idee dat zulke groepen misschien kunnen dienen als virus-inhibitor. Dat werd getest met twee COC’s met fluorescerende groepen, die HeLa-cellen moesten binnendringen in een petrischaaltje. 28 andere COC’s mochten proberen deze twee ‛reporters’ tegen te houden. Een paar bleken als inhibitor zo’n 5.000 keer effectiever dan DTNB.

Met assistentie van de Geneefse start-up Neurix lopen nu proeven met gemodificeerde pseudo-lentivirussen, gegarneerd met de karakteristieke spikes van SARS-CoV-2. Minstens een van de nieuwe inhibitoren, een simpel cyclisch thiosulfonaat (zie plaatje hiernaast), lijkt deze nepcorona uit de buurt te houden van menselijke longepitheelcellen. Het zou betekenen dat ook dit virus niet zonder zwavelchemie kan - nuttig om te weten. Maar klinische toepassing is nog heel ver weg.

Cheng, Y. et al. (2020) Chemical Science