Adenosine is de sleutel die op het slot van de bloed/hersenbarrière past. Deze doorbraak opent geheel nieuwe mogelijkheden om alzheimer, hersentumoren en andere ziektes van het centrale zenuwstelsel te behandelen, voorspellen onderzoekers van Cornell University (VS) deze week in het Journal of Neuroscience.

Tot nu toe was die bloed/hersenbarrière onneembaar voor de meeste geneesmiddelen. Alleen heel kleine moleculen zoals zuurstof en glucose kunnen er ongehinderd door. Alles wat groter is, wordt tegengehouden ter bescherming van de uiterst kwetsbare hersencellen. De wetenschap zoekt al tientallen jaren vergeefs naar een manier om dit effect te omzeilen zonder de patiënt onherstelbaar te beschadigen.

Verantwoordelijk voor de barrière zijn de cellen die de bloedvaten in de hersenen bekleden. En Margaret Bynoe en collega’s hebben nu ontdekt dat deze cellen beschikken over adenosinereceptoren. Worden die geactiveerd door adenosine, dan gaat de barrière open. Het lukt ook met moleculen die op adenosine lijken, zoals het geneesmiddel Lexiscan.

De afbraak van een overmaat adenosine in de bloedsomloop is een kwestie van een paar minuten, dus het effect is van zeer korte duur. Maar als je zorgt dat binnen die paar minuten heel veel medicijn de hersenen bereikt, dan moet je toch aardig wat kunnen binnensmokkelen.

Bij muizen hebben de onderzoekers zo al diverse grote moleculen door de barrière gekregen, waaronder dextranen en antilichamen. Hoogtepunt was een antilichaam dat zich na die passage daadwerkelijk wist te binden aan de amyloïde bèta-plaques in de hersenen van een transgeen alzheimer-muismodel. Dat zou dus de prille aanzet kunnen zijn van een manier om alzheimer te genezen..

Bij mensen is het nog niet geprobeerd, maar vast staat al wel dat die ook adenosinereceptoren hebben.

De onderzoekers hebben inmiddels octrooi aangevraagd en een spin-off genaamd Adenios opgericht, die het geld moet zien binnen te halen om verdere proeven met adenosine te doen.