Er gaat geen dag voorbij zonder dat we geconfronteerd worden met het begrip duurzaamheid. De klimaatbetogingen van de afgelopen maanden in België zetten dit nog extra in de verf met als belangrijkste strijdpunt het reduceren van de CO2-emissies.

Als een ding duidelijk mag zijn is het dat de CO2-problematiek geen lokaal probleem is, en dat enkel een globale aanpak een kans van slagen heeft. Wachten op oplossingen van anderen is echter geen optie meer. Vlaamse onderzoekers en bedrijven moeten meteen de handen uit de mouwen steken.

Het CO2-neutraal maken van de Vlaamse industrie vraagt door haar complexiteit een interdisciplinaire aanpak. De Universiteit Gent zet hier al sinds enkele jaren volop op in. Het Centrum voor Duurzame Chemie (CSC) bundelt activiteiten van minstens drie faculteiten die inzetten op de drie SusChem-pijlers: industriële biotechnologie, materiaaltechnologie en reactie- & proces-design. De focus ligt daarbij op de kracht van samen onderzoek doen om zo beter gewapend te zijn tegen de uitdagingen van de toekomst. Het CSC werkt ook nauw samen met het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van de UGent dat gaat over de sociale en maatschappelijke aspecten die een even belangrijke rol spelen in de transitie naar een CO2-neutraal Vlaanderen.

Het CSC ondersteunt verschillende interdisciplinaire onderzoeksprojecten op zowel nationaal als internationaal niveau. Zo is het EnergyX project momenteel in de running om een belangrijke bijdrage te leveren aan het volgende Europese kaderprogramma, vergelijkbaar met de huidige Europese FET flagships. In het kernteam zijn vooraanstaande onderzoeksgroepen uit wel elf verschillende Europese landen vertegenwoordigd. Het centrale thema binnen het project is de ontwikkeling van nieuwe technologieën voor energieopslag en chemische productie met vervanging van fossiele grondstoffen door de omzetting van water, CO2 en N2 met behulp van alternatieve hernieuwbare energiebronnen.

Maar ook Vlaanderen blijft niet achter. Onder impuls van het Vlaamse speerpuntcluster voor chemie en kunststoffen Catalisti en hun voorzitter Wouter De Geest, lanceerde minister Muyters op 23 maart het ambitieuze MOONSHOT-programma van de Vlaamse regering. Jaarlijks, en dat voor de komende twintig jaar, zal er € 20 miljoen worden geïnvesteerd in zowel basisonderzoek als innovatie met als doel een koolstofcirculaire en CO2-slimme Vlaamse industrie te realiseren tegen 2050. De nadruk ligt hier op het reduceren van CO2-emissies van de procesindustrie (chemie, petrochemie en staalsector) door het afvangen en omzetten van geproduceerde CO2 of de productie ervan vermijden.

Begeleid door Catalisti zal baanbrekend onderzoek worden uitgevoerd over de grenzen van de Vlaamse kennisinstellingen heen waarbij teams van toponderzoekers rond een viertal MOONSHOT-trajecten worden samengebracht. Een belangrijk element is dat naast fundamenteel onderzoek er ook voor het eerst financiële ruimte is gemaakt om de meest beloftevolle technologieën op te schalen binnen de kennisinstellingen, zodat het hele initiatief geen langzame dood sterft in de zogenoemde valley of death van innovatieland. Die nieuwe vibe in het chemisch landschap is een unieke kans voor industriëlen en academici om te bewijzen aan de maatschappij dat we samen voor een CO2-neutraal Vlaanderen kunnen zorgen.

 

Kevin Van Geem, hoogleraar, Laboratory for Chemical Technology (LCT), Center for Sustainable Chemistry (CSC); Department of Materials, Textiles and Chemical Engineering, UGent.