In C2W 19 en MeMo 10 plaatsten wij het nieuwsartikel ‘Alzheimer zit in het bloed’, waarin zogenoemde parabiose-experimenten bij muizen aantoonden dat alzheimer via het bloed overdraagbaar is. De aard van het onderzoek ontlokte een reactie bij wetenschappers van het Institute for Life Sciences & Chemistry van de Hogeschool Utrecht.

De publicatie Blood-derived amyloid-β protein induces Alzheimer’s disease pathologies, onlangs verschenen in het vakblad Molecular Psychiatry, wat onderdeel is van de gezaghebbende Nature Publishing Group, heeft ons verder inzicht gegeven in de pathogenese van de ziekte van Alzheimer. Maar we vinden het wel belangrijk om voor het brede lezerspubliek van uw tijdschrift een kanttekening te plaatsen bij de gebruikte methodologie vanuit het oogpunt van dierenwelzijn.

Een Canadees-Chinees samenwerkingsverband van de Third Military Medical University van Chongqing in China keek met zogenoemde parabiose-experimenten bij muizen naar specifieke eiwitten die via het bloed van een Alzheimer-muis naar een gezonde muis overdraagbaar zijn. Bij deze experimenten koppelden de onderzoekers het cardiovasculaire systeem en de huid van enkele muizen gedurende 2, 4, 8 of 12 maanden via een chirurgische ingreep aan elkaar.

‘Hier zou parabiose waarschijnlijk geen doorgang vinden’

Deze ingreep heeft als resultaat dat de dieren ernstig beperkt worden in hun bewegingsvrijheid en daarmee in hun soorteigen gedrag gedurende zeer lange tijd. De impact van deze experimenten kunnen we vergelijken met het gedachtenexperiment The famous violinist uit het essay A defense of abortion van Judith Jarvis Thomson uit 1971. In dit gedachtenexperiment koppelen artsen een bekende violiste, die lijdt aan een levensbedreigende vorm van nierdysfunctie, aan een gezonde persoon om zo in leven te blijven. De gezonde persoon is echter ontvoerd en buiten zijn wil (blijvend) gekoppeld aan de violiste.

De experimentele opzet van deze parabiose-experimenten kenden hun hoogtijdagen in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Echter, in de loop van de tijd werden deze experimenten na een kritische dierethische toetsing steeds minder gebruikt.

Hoewel een dierethische commissie van de Chinese universiteit het ongerief van de dieren heeft getoetst tegen het maatschappelijk belang en toelaatbaar achtte, zou een dergelijke experimentele opzet naar alle waarschijnlijkheid nooit doorgang gekregen hebben binnen de huidige Nederlandse en Europese wetgeving omtrent dierexperimenten.

Dierexperimenten hebben voor veel vooruitgang in de medische wetenschap gezorgd, maar een kritische kanttekening bij deze experimentele opzet is hier op zijn plaats. Door de ernstige aantasting van de intrinsieke waarde van het individuele dier moet er naar ons inzien een alternatieve methodologie voor deze dierproeven gezocht worden met minder ongerief voor de dieren.

Met deze aanvulling op het nieuwsbericht in uw tijdschrift hopen wij de continu in beweging zijnde grens tussen maatschappelijke en wetenschappelijke vooruitgang enerzijds, en het dierethisch belang, dat sterk plaatsafhankelijk is, anderzijds, onder de aandacht te brengen bij het brede lezerspubliek van uw tijdschrift.

Ellen Hilhorst, mede namens Ronald Vlasblom, Marc Teunis en Renate Nawrocki (Institute for Life Sciences & Chemistry, Hogeschool Utrecht)