De fact-free politics van Trump sijpelen door in de wetenschap als fact-free science. Een levensgevaarlijke ontwikkeling, betoogt hoofdredacteur Erwin Boutsma.

Volgens een brede wetenschappelijke consensus hebben vaccinatie en autisme geen enkel verband met elkaar. Bovendien gelden vaccinatieprogramma’s als het grootste medische succesverhaal allertijden, dat nog steeds nieuwe hoofdstukken krijgt.

Toch denkt 25 % van de Amerikanen dat de negatieve effecten van vaccineren groter zijn dan de positieve. Invloedrijke types als naaktmodel Jenny McCarthy en acteur Robert De Niro voeren die vaccinatie-kritische horde van anti-vaxxers in de VS aan. Hen wordt een autoriteit toegedicht die nergens op is gebaseerd, maar wel appelleert aan een sluimerend wantrouwen richting de medische wetenschap en big pharma.

Onder een bepaalde groep mensen populaire documentaires als Vaxxed, deze zomer uitgekomen, voeden dat wantrouwen. De documentaire, waarin schaamteloze nonsens zijn verpakt als wetenschappelijke feiten, is gemaakt door Andrew Wakefield. Deze voormalige maag-darm-leverarts publiceerde in 1998 een artikel in The Lancet dat erop leek te wijzen dat het MMR-vaccin (tegen de mazelen en de bof) autistische verschijnselen veroorzaakte. Het artikel werd direct bekritiseerd vanwege de matige wetenschappelijke kwaliteit. En in 2004 trokken tien van de twaalf coauteurs hun handen ervan af. In 2010 trok The Lancet het terug en in 2011 toonden anderen in het British Medical Journal aan dat de data in het artikel waren gemanipuleerd.

Talloze studies hebben sinds 1998 aangetoond dat er geen enkel statistisch significant verband tussen beide is. De schade was echter al aangericht en tot op de dag van vandaag geldt het gewraakte artikel van Wakefield als belangrijkste wetenschappelijke bron voor anti-vaxxers. Dat het is teruggetrokken en dat er aantoonbaar in gefraudeerd is, wakkert hun geloof in een samenzwering die het verband in de doofpot probeert te stoppen alleen maar aan.

Hun aanhang groeit in de Westerse wereld, met als gevolg teruglopende vaccinatiepercentages en af en toe een uitbraak van ‘vergeten’ ziektes als de mazelen, zoals deze zomer in de VS. ‘Vergeten’, omdat het lijden en de potentieel dodelijke afloop van bijvoorbeeld kinkhoest, de mazelen en de bof uit ons collectieve geheugen zijn verdwenen.

Maar er zijn, vooral dit jaar, ook enkele lichtpuntjes. Zo besloten scholen in de Australische staat Victoria per 1 januari ongevaccineerde kinderen niet meer toe te laten, een wet die in vergelijkbare vorm sinds kort ook van kracht is in Californië. En Australiërs verliezen sinds dit jaar hun recht op vergoeding voor medische zorg als ze niet gevaccineerd zijn (bekend als de No jab no pay Law).

Ja, dat is hard ingrijpen in de persoonlijke beslissingssfeer van mensen. Maar je niet laten vaccineren gaat niet alleen over jezelf, maar houdt ook een risico in voor anderen. Dat heet herd immunity: als een voldoende hoog percentage mensen is gevaccineerd, kan een virus zich niet verspreiden en wordt de infectieketen verbroken. Kwetsbare groepen als jonge kinderen (die een nog niet volledig ontwikkeld immuunsysteem hebben), ouderen, zieken én (kinderen van) mensen die zich door de nonsens van Jenny McCarthy en Robert de Niro hebben laten beïnvloeden, worden beschermd door het hoge percentage dat zich wél heeft laten vaccineren. Over ironie gesproken.

De nieuwe wetten in Australië en Californië zijn echter vooral symptoombestrijding. Het echte probleem ligt misschien wel in het maatschappelijke verschijnsel dat feiten er tegenwoordig minder toe doen dan meningen. De fact-free politics van Trump sijpelen daarmee door in de wetenschap als fact-free science. Een gevaarlijke ontwikkeling.