Strandgapers zijn vatbaar voor een besmettelijke vorm van kanker. Dat hele populaties uitsterven heeft vermoedelijk te maken met één ongelukkige mutatie in één exemplaar, melden Amerikaanse onderzoekers in het tijdschrift Cell.

Het is pas de derde diersoort waarbij zoiets wordt ontdekt. De andere twee zijn zoogdieren: de hond, waarbij tumoren soms een soort geslachtsziekte zijn, en de Tasmaanse duivel die dreigt uit te sterven aan een gelaatskanker die wordt overgebracht door bijten.

Bij de strandgaper (Mya arenaria), een schelpdier, is het een dodelijke vorm van leukemie. Al langer is duidelijk dat die wordt veroorzaakt doordat van een bepaalde DNA-sequentie, bijnaam Steamer, veel te veel kopieën aanwezig zijn. Twee tot vijf is normaal, maar bij de tumorcellen vind je er soms 150.

Tot nu toe werd gedacht dat elke afzonderlijke strandgaper dit zichzelf aandoet, al was het een raadsel hoe het kwam. Maar Michael Metzger, Stephen Goff en collega’s hebben nu voor het eerst het DNA van een groot aantal tumorcellen tot in detail gescreend. Al die cellen bleken familie of zelfs klonen van elkaar te zijn, zelfs wanneer ze uit dieren kwamen die waren opgevist op ver van elkaar verwijderde locaties.

Maar het DNA kwam nooit overeen met dat van het gezonde weefsel van de strandgaper. Dus het kan niet anders of de dieren hadden het allemaal het opgelopen van buitenaf. En vervolgonderzoek bevestigde dat de losse tumorcellen inderdaad lang genoeg kunnen overleven in zeewater om naar een volgende strandgaper te drijven.

Het probleem speelt vooral aan de oostkust van de VS waar al tientallen jaren complete strandgaperkolonies uitsterven. Kennelijk kunnen de tumorcellen zelfs lang genoeg blijven drijven om uit te zaaien van de ene kolonie naar de andere.

Voor de rest is er nog niets over bekend, dus ook niet of het bij meer diersoorten voorkomt. Maar de onderzoekers achten de kans groot dat zoiets in het water veel vaker gebeurt.

bron: Cell Press