Terwijl chemische bedrijven massaal hun investeringen terugschroeven, nieuwe projecten staken en fabrieken sluiten, zijn er gelukkig ook tegenovergestelde ontwikkelingen zichtbaar. Vioneo wil in Antwerpen een fabriek bouwen voor de productie van 300.000 ton groene plastics per jaar. De nieuwkomer, het bedrijf werd in 2023 opgericht door de logistieke reus A.P. Moller, heeft plannen voor de productie van polypropeen en LDPE met groene methanol als grondstof.

De buitenwacht kent moederbedrijf A.P. Moller Holding waarschijnlijk van het zusterbedrijf A.P.Moller-Maersk. En hoewel dat weinig te maken lijkt te hebben met groene plastics is niets minder waar, vertelt Maarten Reenalda, chief development officer bij Vioneo. ‘Zo’n tien jaar geleden startte A.P. Moller-Maersk om de motoren van haar schepen geschikt te maken voor methanol als brandstof. Alle nieuwe schepen hebben een dual fuel motor. In 2023 werd mede daarom C2X opgericht, dat zich richt op de productie van groene methanol. Het idee volgde dat we meer kunnen met methanol.’ Bovendien is de Deense onderneming het moederbedrijf van de Faerch Group, een belangrijke speler in de circulaire productie en recycling van PET voor voedselverpakkingen.

Anticyclisch

Het bouwen van een grote nieuwe fabriek in Europa is hoe dan ook niet iets wat veel bedrijven in de chemische sector momenteel voor ogen hebben. Ineos-topman Jim Ratcliffe zei onlangs nog dat hij achteraf bezien Project One nooit in Antwerpen zou hebben gebouwd vanwege het moeizame proces bij de realisatie van de installaties.

Reenalda ziet dat de investering van Vioneo anticyclisch is. ‘Dat veel bedrijven fabrieken sluiten of vertrekken, kan juist een kans betekenen voor innovatieve partijen en processen. Voor bestaande industrie is verandering van productieprocessen vaak moeizaam. Nieuwe partijen dragen die last niet.’ Hij voegt meteen wat realisme toe: ‘Nee, ik denk niet dat ons project eenvoudig zal zijn. Grote projecten zijn per definitie ingewikkeld op alle fronten.’

‘Antwerpen stak er voor ons met kop en schouders bovenuit’

Maarten Reenalda

De keuze voor Europa is volgens Reenalda in de eerste plaats logisch omdat potentiële klanten zich hier bevinden. ‘Ook is de milieuregelgeving hier het meest ontwikkeld. Dat ondersteunt juist onze business case. We zetten in op een energiezuinig proces met lage emissies. We gebruiken groene grondstoffen en elektrificeren het proces zoveel mogelijk.’

Grote clusters

De site in Antwerpen waar het Vioneo-project is gepland, werd twee jaar geleden door Vopak overgenomen van Gunvor en wordt nu samen met het Havenbedrijf van Antwerpen verder ontwikkeld. Reenalda geeft aan waarom Vioneo deze site koos voor de bouw van de nieuwe installaties: ‘Als je kijkt naar de omvang van ons project, we hebben zo’n 30 hectare nodig, dan beperken de mogelijke sites zich tot de grote chemische clusters. Antwerpen stak er voor ons met kop en schouders bovenuit, vanwege de beschikbare infrastructuur, toegang tot belangrijke waterwegen en vooral ook de visie van het havenbedrijf op de toekomst van het cluster.’

‘Nieuw aan onze processen is dat het methanol een groene oorsprong heeft’

Michael Poulsen

Dat deze specifieke site door Vopak wordt ontwikkeld is volgens Reenalda zeker een voordeel. ‘Wij kunnen gebruik maken van Vopaks kennis en kunde waar het de import- en opslagfaciliteiten voor onder andere methanol betreft.’ Op het resterende deel van het terrein van 105 hectare worden andere activiteiten gerealiseerd. Het Antwerpse havenbedrijf en Vopak streven naar het behalen van synergie, zegt Reenalda. Dus daar wordt nadrukkelijk op geacquireerd.

Voor alle gebruikers van de site is een gezamenlijke infrastructuur voorzien, zoals een afvalwaterbehandelingsinstallatie en een substation voor de elektriciteitsvoorziening.

Bewezen technologie

De processen die Vioneo zal toepassen zijn in wezen niet nieuw. Het bedrijf zet methanol via het MTO-proces, methanol to olefines, om in propeen en etheen. De technologie van UOP-Honeywell wordt al sinds 2013 toegepast in zeven fabrieken in China, vertelt Michael Poulsen, Technology Lead van Vioneo: ‘Met deze technologie kunnen olefines uit methanol worden geproduceerd, meestal is steenkool de grondstof. Nieuw aan onze processen is dat het methanol een groene oorsprong heeft. Het wordt gemaakt uit organisch afval.’

De achthonderdduizend ton methanol per jaar die nodig is voor de processen, is overigens niet per se afkomstig van zusterbedrijf C2X. Vioneo spreekt met verschillende marktpartijen over de levering ervan. Ook de polymerisatie-processen om PP en LDPE te produceren, maken gebruik van bewezen technologie, van Lummus en ECI.

‘Er is een renaissance nodig, de plasticsmarkt moet worden opgeschud’

Maarten Reenalda 

Met behulp van het PP-proces wordt jaarlijks wereldwijd 26 miljoen ton polypropeen geproduceerd. Het LDPE-proces wordt al sinds 1956 door veel grote petrochemische spelers toegepast. ‘Wij hebben deze processen verder geoptimaliseerd voor wat betreft het energieverbruik. Er is op veel plekken binnen het proces warmte-integratie mogelijk’, legt Poulsen uit. Een ander nieuw aspect is dat de processen zoveel mogelijk geëlektrificeerd worden. ‘Hierdoor gebruiken we ook geen stoom meer. Dit alles leidt ertoe dat we de CO₂-uitstoot met 5 tot 6 kilo per geproduceerde kilo plastic kunnen reduceren.’

Momenteel bevindt het project zich midden in de FEED-fase, front-end engineering design. Parallel daaraan werkt het bedrijf aan de vergunningsaanvragen. Het verkrijgen daarvan en tevens het bereiken van een maatschappelijke ‘licence to operate’ is een delicate opgave, ook gezien precedenten bij andere grote projecten in de sector. ‘Daarom proberen we zo veel mogelijk NGO’s en overheden hierbij te betrekken.’

Vioneo denkt overigens dat de plasticssector in Europa absoluut een toekomst heeft. Reenalda: ‘Er is een renaissance nodig, de plasticsmarkt moet worden opgeschud, door in te zetten op duurzamere processen. Ook om de sector weerbaar te maken voor de toekomst.’ Als de vergunningen in orde zijn en de FEED-fase is afgerond, denkt Vioneo halverwege 2026 een definitieve investeringsbeslissing te kunnen nemen.