Veel wetenschappelijke presentaties zijn opgezet om zoveel mogelijk kennis over te dragen. Een nobel streven – maar gedoemd te mislukken. We moeten als mens namelijk iets met die kennis doen, fysiek of denkbeeldig, wil die beklijven. En daar is vaak weinig ruimte voor in een presentatie.

Als het streven is zoveel mogelijk informatie over te brengen, is het resultaat vaak een ellenlange opsomming. Opsommingen zijn saai: ze triggeren weinig emotie. Het gevolg is dat we soms al het begin zijn vergeten, terwijl de presentator nog niet eens bij het eind is. Het is daarom verstandiger minder te vertellen en daarbij de inhoud op meerdere niveaus aan te bieden: cognitief en emotioneel.

Emotie geef context aan de feiten. Stel dat je iets hoort of leest zoals: ‘Het afgelopen jaar hebben we [x-aantal] deeltjes van [y] gemeten in de atmosfeer’. Dan heb je geen idee hoe dat te duiden. Als de zender er een emotie aan koppelt, wel. ‘En dat baart me zorgen’ geeft een andere duiding dan ‘en dat is geruststellend’. Het is maar een kleine toevoeging, maar een wereld van verschil voor de ontvangers. Dit kun je als spreker ook doen. Bijvoorbeeld voordat je naar een volgende slide gaat: ‘We hadden verwacht een piek te vinden, maar tot onze verbazing was dit het resultaat.’

Storytelling

Een techniek die ervoor zorgt dat jouw kennis overkomt, is storytelling. Mensen begrijpen en onthouden feiten doorgaans beter als je ze aanbiedt in de vorm van een verhaal. De reden? Bij een verhaal voelen we emotie, bij een feitenrelaas niet zoveel. Storytelling klinkt als iets ingewikkelds, maar eigenlijk is het niet meer of minder dan iets persoonlijk maken. Dat doe je door een hoofdpersoon te introduceren. Dat kan jijzelf zijn. Bijvoorbeeld door te vertellen waarom dit onderzoek voor jou belangrijk is, wat je passie is, je inspiratie, je droom voor de wereld. Het kan ook een persoon zijn die wordt geraakt door jouw onderzoek. Een patiënt voor wie je medicijnen ontwikkelt, een kind dat een veiligere, schonere wereld zal erven dankzij jouw onderzoek, een ondernemer die betere tools heeft om mee te werken.

‘Het is de kunst de juiste hoofdpersoon te kiezen’

Wil je iets uitleggen dat abstract is, maak dan een hoofdpersoon van het belangrijkste onderdeel dat je centraal wilt stellen. Zo maakte het Hoogenraad Lab van de Universiteit Utrecht een video met de titel ‘A Day in the Life of a Motor Protein’. De hoofdpersoon is John, een motoreiwit in ons lichaam. We lopen een dagje mee met John om te zien hoe hij zorgt voor transport in zijn zenuwcel. Alles wat er gebeurt, zien we door de ogen van John. Hij loopt over straten, komt wegblokkades tegen en andere eiwitten die hem hinderen. De makers hadden ook heel feitelijk kunnen opsommen wat motoreiwitten doen. Maar juist door het vanuit het gezichtspunt van John te vertellen, maakten zij alles een stuk begrijpelijker.

Persoonlijke anekdotes

Als je aan de slag wilt met storytelling, is het de kunst de juiste hoofdpersoon te kiezen. Je kunt brainstormen met vragen zoals: welk probleem los ik op? Wie wordt er nu getroffen door dat probleem? Wie in de maatschappij gaat er voordeel bij hebben als ik mijn onderzoek succesvol voortzet? Je kunt er ook voor kiezen jezelf als hoofdpersoon te nemen door persoonlijke anekdotes te vertellen. Bijvoorbeeld door te vertellen over een bepalende ervaring in je leven die leidde tot het onderzoek dat je nu doet. Of waarom je zo begaan bent met dit thema. Het helpt om eerst te bedenken wat je graag wilt dat mensen onthouden en vervolgens het juiste verhaal erbij te kiezen. Dan zul je zien dat mensen jouw kennis beter begrijpen en onthouden.