Influenzavirussen conformeren zich genetisch heel soepel aan de kippeneieren waarin ze worden gekweekt. Geen wonder dat het resulterende griepvaccin suboptimaal presteert, claimen Scripps-onderzoekers in PLOS Pathogens.

Tot nu toe was het belangrijkste argument tegen de eierkweekmethode dat ze te langzaam is. De seizonesgriepprik moet je een jaar van tevoren plannen en bij een plotselinge vogel- of varkensgrieppandemie heb je er niets aan. Volgens Ian Wilson en collega’s is er nu dus nóg een reden om met spoed naar alternatieve kweekmethodes in - bijvoorbeeld - zoogdiercellen te gaan kijken.

Hun onderzoek betreft de H3N2-variant van het influenzavirus. Die komt steeds vaker voor en maakt dan ook frequent deel uit van de jaarlijkse seizoensgriepprik. Maar statistisch gezien lijkt hij de laatste jaren nog maar een op de drie mensen tegen deze griepvariant te beschermen.

En volgens Wilson ligt dat aan een L194P-mutatie in het hemagglutinine-eiwit van het virus, waarbij dus het aminozuur leucine op plaats 194 in de keten is vervangen door proline. Die mutatie lijkt van nature niet voor te komen in H3N2 dat je isoleert uit ongevaccineerde mensen. Maar zodra je het virus vermenigvuldigt in een kippenei begint het te muteren. Van de eerste oogst bevat 2 % L194P, als je daarmee een tweede ei injecteert krijg je 20 % L194P en na een aantal rondes stabiliseert het zich op 37 %. De reden lijkt te zijn dat het hemagglutinine hierdoor beter op kippenei-specifieke receptoren gaat passen.

Met röntgenkristallografie is nu echter aangetoond dat L194P tevens de 3D-structuur van het eiwit ter plekke veel flexibeler maakt dan hij hoort te zijn. Het effect is duidelijk groter dan de onderzoekers vooraf hadden verwacht.

En uitgerekend deze plek dient relatief vaak dient als target voor de antilichamen van het menselijke immuunsysteem. Met flexibele doelwitten heeft dat immuunsysteem sowieso moeite, en áls het al lukt om antilichamen te produceren heb je kans dat ze alleen op het gemuteerde virus passen en niet op natuurlijk H3N2.

Geen wonder dus dat die vaccins steeds slechter werken.

bron: Scripps Research Institute