Microplastics, plastic soep, plastic afval; eigenlijk wil je plastic wegwerpproducten zo min mogelijk gebruiken om niet nog meer afval te produceren die potentieel in het milieu terecht kan komen. Zo zijn er voor het plastic rietje vervangende en als duurzaam bestempelde exemplaren op de markt, waaronder papieren rietjes en versies van roestvrijstaal. Maar hoe duurzaam zijn die rietjes eigenlijk? Dat vroegen Pauline Boisacq en Maarten De Keuster van de Universiteit Antwerpen zich ook af nadat ze een Amerikaanse paper over hetzelfde onderwerp zagen.

De Amerikaanse paper in Chemosphere stelde dat PFAS in plant-based rietjes voorkomen, waaronder PFOS en PFOA. De marketing dat de rietjes ‘volledig biologisch afbreekbare alternatieven’ vormen voor plastic klopt dus niet. Boisacq en De Keuster wilden de situatie in België onder de loep nemen.

Voor hun bachelorproefschrift bekeken ze veertig soorten rietjes van papier, bamboe, glas, roestvrijstaal en plastic die je in veel gevallen bij de supermarkt of andere toegankelijke plekken kunt kopen. Ze hakten, knipten en vergruisden de rietjes tot kleine stukjes, waarna ze de eventueel aanwezige PFAS extraheerden.

Met UPLC-MS/MS zochten ze op 29 verschillende PFAS. In bijna alle papieren en bamboerietjes troffen ze PFAS in meer en mindere mate aan, terwijl ze in drie van de vijf glazen en alle roestvrijstalen rietjes de per- en polyfluoralkanen niet vonden.

In hoeverre de PFAS migreren uit de rietjes is nog niet helemaal duidelijk. De studenten vergeleken hun gegevens met de Amerikaanse studie, maar promotor Thimo Groffen wil daarbij nog wel een kanttekening plaatsen: ‘De manier waarop de Amerikanen de migratie hebben bepaald voldoet niet aan de criteria die in Europa gehanteerd worden rond migratie uit voedselcontactmaterialen. Bovendien is in de Amerikaanse studie de migratie enkel onderzocht voor plantaardige rietjes, waardoor de extrapolatie naar andere type, vaak herbruikbare, rietjes niet correct is.’

Er is dus nog wel wat onderzoek weggelegd om te bepalen wat de humane blootstelling nu precies is. Conclusie? Wil je per se een rietje, neem dan voor de zekerheid een roestvrijstalen versie, of als je echt het zekere voor het onzekere wilt nemen, neem dan helemaal geen rietje.