Dierlijke prionziektes, zoals de gekkekoeienziekte, springen via de milt veel gemakkelijker over naar de mens dan via de hersenen. De geïnfecteerden worden zelf niet ziek maar mogelijk kunnen ze via bloedtransfusies wel anderen besmetten, zo waarschuwt de Franse onderzoeker Vincent Béringue in Science.

Zoals bekend worden dergelijke ziektes veroorzaakt door prion-eiwitten die zichzelf in de foutieve 3D-vorm vouwen. Als er eenmaal een paar fout gevouwen zijn, dan gaat de rest ook. Die prionen zijn bij elke diersoort echter een beetje anders, en tot nu toe leek het er op dat de kans zeer klein is dat de ene soort de andere besmet.

Inderdaad hebben tot nu toe opvallend weinig mensen de ziekte van Creutzfeldt-Jakob gekregen. Op basis van het aantal gekke koeien, dat in het verleden in de voedselketen terecht is gekomen, was een veel groter aantal slachtoffers verwacht.

Bekend was echter al dat die fout gevouwen prionen ook kunnen voortwoekeren in het lymfestelsel en de organen die daarmee in rechtstreeks contact staan, zoals de milt, de amandelen en de blindedarm. En Béringues onderzoek suggereert nu dat dierlijke prionen in dat milieu wèl gemakkelijk de menselijke kunnen aansteken.

Hij heeft het geprobeerd met genetisch gemodificeerde muizen die mensen- of schapenprionen aanmaakten in plaats van normale muizenprionen. Die injecteerde hij met fout gevouwen koeien- en hamsterprionen. Inderdaad vond hij na verloop van tijd nauwelijks nog prionen terug in de muizenhersenen. Maar de milt testte in 60 procent van de gevallen positief.

En wat er in zo’n milt zit, zijn dus fout gevouwen prionen die de muis zelf heeft aangemaakt. Dat betekent dat de sprong van de ene soort naar de andere op dat moment al een feit is.

Zolang die prionen zich beperken tot het lymfestelsel, wordt de drager daar gewoonlijk niet merkbaar ziek van. Maar hij kan dus wel via zijn bloed een soortgenoot besmetten, en als de prionen bij die soortgenoot wèl de hersenen in weten te komen, dan is betrokkene er geweest.

In een begeleidend commentaar in Science worden twee eerdere publicaties geciteerd die, op basis van weggenomen blindedarmen, suggereren dat 1 op de 4.000 Britten rondloopt met een geïnfecteerd lymfestelsel. En zoiets verwacht je inderdaad wanneer je Béringues bevindingen en al die gekke koeien in de voedselketen bij elkaar optelt.

De volgende vraag is of er een analysemethode bestaat die zulke latente dragers opspoort voordat ze bloed doneren en zo een ander besmetten.