Dood kankercellen op een speciale manier en ze vormen een prima basis voor een preventief vaccin tegen levende soortgenoten. Bij muizen werkt het alvast, schreven Dmitri Krysko, Peter Vandenabeele en collega’s van het VIB en de UGent onlangs in Cell Reports.

Die' speciale manier' is een variatie op necrose, waarbij ontstekingen of andere externe prikkels een cel als het ware laten leeglopen. Anders dan apoptose of ‘geprogrammeerde celdood’ is necrose gewoonlijk zeker niet de bedoeling. Maar de laatste jaren is gebleken dat cellen het mechanisme ook zelfstandig kunnen activeren. Dan heet het necroptose en dient het als apoptose-alternatief, bijvoorbeeld bij infectie met virussen die de voor apoptose verantwoordelijke caspase-enzymen kunnen neutraliseren.

Een ander voordeel van necroptose is dat de vrijkomende onderdelen van de stervende cel een sterke prikkel blijken te zijn voor het immuunsysteem. En dat is waar ze in Gent gebruik van willen maken. Eerder ontdekten ze al welke genen rechtstreeks betrokken zijn bij het in gang zetten van necroptose. Nu heeft zoctoraatsstudent Tania Løve Aaes een kweekje van zogeheten CT26-cellen, afkomstig uit een muizendarmtumor, dusdanig gemodificeerd dat je die genen kunt aanzetten door doxycycline toe te dienen. De stervende cellen spoot ze in bij levende labmuizen, die een week later een tweede injectie kregen met springlevende CT26-cellen. Die muizen kregen overal in hun lichaam tumoren, behalve rond de plek van de eerste injectie.

Meer dan een proof of principle is het nog niet. Maar als het ooit de kliniek haalt kan het volgens prof. Vandenabeele uitgroeien tot waardevol alternatief voor bestaande kankertherapieën. Vaak zijn die gebaseerd op kunstmatige opwekking van apoptose. Na verloop van tijd ontwikkelen tumoren daar resistentie tegen, en dan is het handig als je een totaal afwijkende bestrijdingsmethode achter de hand hebt. (AD)