Veel foto’s uit de 19e eeuw zijn ten prooi gevallen aan de tand des tijds. Deze zogeheten daguerreotypen danken hun beeld aan een zilverkwiklegering, maar na verloop van tijd komt er door reactie met zuurstof, zwavel en chloor een laagje aanslag op en is het beeld niet meer zichtbaar. Wetenschappers van de Canadese Western University hebben een innovatieve imagingtechniek gebruikt om de foto’s weer tot leven te roepen. Daarbij werden de kwikatomen zichtbaar gemaakt. Die leveren de grootste bijdrage aan het beeld op de foto.

Beeld van kwik

Een daguerreotype is de eerste fototechniek die voor iedereen beschikbaar was. De fotografische plaat is van koper met een dun zilveren laagje erop dat wordt blootgesteld aan jood. Daarbij ontstaat het lichtgevoelige zilverjodide. Licht, bijvoorbeeld door een cameralens, zorgt ervoor dat de verbinding weer uiteenvalt in zilver en jood. Na belichting zorgt ontwikkeling met kwikdamp ervoor dat een kwik-zilveramalgaam ontstaat op de belichte plekken. Het niet belichte zilverjodide wordt weggespoeld met een thiosulfaatoplossing.

De Canadese onderzoekers laten nu zien dat het met rapid scanning micro-X-ray fluorescence imaging mogelijk is om de kwikatomen die het beeld vormen gedetailleerd zichtbaar te maken. Röntgenfluorescentie (XRF) is een methode voor elementanalyse van een oppervlak, waarbij de elementen na bestraling secundaire röntgenstraling uitzenden met een karakteristieke golflengte. De diameter van de gebruikte röntgenstraal is in dit geval maar enkele micrometers groot ( m-XRF) zodat een elementanalyse van heel kleine stukjes oppervlak per keer kan worden gemaakt. Daaruit wordt steeds de hoeveelheid kwik op dat stukje fotografische plaat bepaald. Ondanks het gebruik van een snelle detector (rapid scanning) duurt een scan van het hele oppervlak van de daguerreotype zo’n acht uur.

Historisch

Met deze techniek wordt niet alleen de hele foto weer zichtbaar zonder het origineel te beschadigen. De onderzoekers konden ook de chemische samenstelling van het laagje aanslag analyseren en vaststellen dat er meerdere oorzaken zijn voor de degradatie van de daguerreotypes. Bovendien onderzochten ze hoe de foto’s het beste schoongemaakt en geconserveerd kunnen worden. Het onderzoek draagt bij aan het behoud van dit eeuwenoude erfgoed, aldus de onderzoekers.