Net toen Nigeria twee jaar poliovrij leek, zijn er twee nieuwe gevallen geconstateerd. Dat is een tegenslag voor het eradicatie-initiatief.
De recente poliogeschiedenis van Nigeria leest als een succesverhaal. Tot een paar jaar geleden kwamen daar nog ruim honderd gevallen van de ernstige verlammingsziekte per jaar voor. Maar inspanningen van de Nigeriaanse overheid, de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Bill Gates Foundation, wierpen hun vruchten af. Zozeer zelfs, dat het certificaat ‘poliovrij’ in zicht kwam, wat wordt afgegeven wanneer er drie jaar geen enkel ziektegeval veroorzaakt door een wildtype poliovirus is gesignaleerd. Maar in augustus constateerden ambtenaren twee nieuwe verlammingsgevallen, veroorzaakt door een variant van het poliovirus dat ook in 2011 al was gedetecteerd. Zeer waarschijnlijk is het dus niet weggeweest.
Gevaccineerden kunnen het virus wel overdragen
Opmars Boko Haram
Het poliovirus is een enterovirus dat via speekseldruppeltjes en ontlastingsresten kan worden overgedragen en daarnaast tot enkele maanden kan overleven in het riool. Van de tweehonderd mensen die besmet raken, krijgen er tien last van diarree en misselijkheid, en raakt een iemand verlamd. Sinds 1953 bestaan er vaccins tegen polio en sindsdien kennen we polio als een ziekte die zich voornamelijk beperkt tot ontwikkelingslanden.
In 1988 ging het Global Polio Eradication Initiative van start, met als doel in 2000 de ziekte de wereld uit te hebben. Dat lukte niet, maar het aantal geconstateerde gevallen daalde wel van honderdduizenden per jaar tot minder dan honderd in 2015 in de drie landen Afghanistan, Pakistan en Nigeria, waar de ziekte nog steeds endemisch is, oftewel hardnekkig heerst. Nigeria was hard op weg naar uitroeiing, maar de opmars van Boko Haram in het land dwarsboomde die koers. Het is dan ook geen toeval dat de twee gevallen zijn geconstateerd in een gebied dat het Nigeriaanse leger recentelijk heroverde.
Het gebied was jarenlang zeer slecht bereikbaar, voor zowel vaccinatiecampagnes als surveillance, aldus poliodeskundige Erwin Duizer van het RIVM. ‘Omdat gevaccineerden het virus wel kunnen overdragen, verdwijnt het niet helemaal. En jonge kinderen in het gebied zijn niet gevaccineerd. Waarschijnlijk zijn er honderden kinderen besmet geraakt en mogelijk zijn er nog meer ziektegevallen opgetreden in gebieden die nog altijd onder Boko Haram vallen.’
Die bezetting heeft niet alleen gevolgen voor de poliobestrijding, maar ook die van mazelen en andere infectieziektes, en de gezondheid van met name kinderen in het algemeen. Nabij het door Boko Haram gecontroleerde gebied in Soedan en Nigeria hebben de WHO en de Gates Foundation helikopters klaarstaan om wanneer een gebied (tijdelijk) veilig wordt verklaard, direct in te vliegen, vitaminepillen en een reeks vaccinaties uit te delen, en dan weer te vertrekken.
Kwaliteitscontroles
Ondanks de hardnekkige problemen is Duizer toch positief over de strijd tegen polio. De laatste jaren zijn er volgens hem grote stappen gezet, omdat er wereldwijd in principe goed wordt gevaccineerd, maar ook doordat de kwaliteit van de laboratoria sterk is verbeterd en gestandaardiseerd. Het RIVM is betrokken bij de kwaliteitscontrole van die labs. ‘We sturen hen regelmatig testsamples op. Detectie van het virus was op zich in orde, maar tot voor kort werd nog wel eens een poliovirus gemist of stuitten we op een valspositief. De resultaten uit 2015 stemmen mij nu ook op dat vlak erg positief.’
Nog geen opmerkingen