Kunstmatige demping van de eiwitproductie van mitochondriën heeft als bijwerking dat je een stuk langer leeft. In elk geval als je een muis of een rondwormpje bent, zo valt op te maken uit een Nederlands/Zwitserse Nature-publicatie die dusdanige implicaties voor de mensheid kan hebben dat hij woensdagavond zelfs het NOS-journaal haalde.

Het op het eerste gezicht bizarre effect heeft te maken met de symbiose tussen dierlijke cellen en hun mitochondriën. Deze ‘cellulaire energiecentrales’ zijn oorspronkelijk zelfstandige bacteriën geweest en ze bezitten nog steeds een eigen restje DNA, dat een stuk of 13 mitochondriale eiwitten produceert.

Verreweg de meeste eiwitten, waaruit die mitochondriën zelf zijn opgebouwd, worden echter aangemaakt door de celkern. Een ingewikkeld communicatiemechanisme zorgt er voor dat de kern de juiste hoeveelheden van de juiste eiwitten aanmaakt.

Op het moment dat de eigen eiwitproductie van die mitochondriën afneemt en de balans met de concentraties van eiwitten uit de celkern verstoord raakt, gaat er dus een stresssignaal naar die kern. Die zal proberen de evenwichtssituatie te herstellen, onder meer door eiwitten aan te maken die de mitochondriën tegen verdere (vermeende) schade kunnen beschermen. En een van die mechanismes, de zogeheten unfolded protein response, blijkt als bijwerking te hebben dat de energieproductie van die mitochondriën op een lager pitje wordt gezet waardoor ze op de een of andere manier langer meegaan - en hun eigenaar ook.

Het mooie is dat je dit blijkt te kunnen demonstreren door bepaalde antibiotica zoals doxycycline toe te dienen. Mitochondriën zijn nog net genoeg bacterie gebleven om daar last van te hebben.

Het gemiddelde leven van de rondworm C. elegans kun je zo verlengen van 19 naar 31 dagen waarbij de diertjes zich ook nog fitter gedragen, hebben Riekelt Houtkooper (AMC Amsterdam) en prof. Johan Auwerx (Ecole polytechnique fédérale de Lausanne, maar van oorsprong Vlaming) geconstateerd. Daartoe moet je welop zeer jeugdige leeftijd beginnen met de toediening, anders werkt het niet zo goed.

Bij labmuizen blijkt het ook te werken, en de kans is dus groot dat hetzelfde mechanisme ook nog bij mensen aanwezig is. Uiteraard is het geen serieuze optie om je hele leven antibiotica te slikken, maar wellicht is er iets te vinden dat met minder bijwerkingen een vergelijkbare respons van de celkern genereert.

De onderzoekers suggereren dat resveratrol een van de opties is. Dat zou tevens verklaren waarom deze stof uit rode wijn überhaupt levensverlengend lijkt te werken.

bron: AMC, EPFL