Slaapziekte, leishmaniase en de ziekte van Chagas hebben voldoende gemeen om ze met één molecuul te bestrijden. Bij muizen lukt het al, schrijven onderzoekers uit San Diego in Nature.
De genoemde ziektes, samen goed voor 20 miljoen infecties en meer dan 50.000 sterfgevallen per jaar, worden veroorzaakt door respectievelijk Trypanosoma brucei, Leishmania donovani en Trypanosoma cruzi. Deze drie parasieten nestelen zich elk op een ander plekje in hun gastheer en veroorzaken zo elk een totaal ander ziektebeeld. Maar genetisch gezien lijken ze vrij sterk op elkaar, en al langer werd gehoopt dat hun biochemie ergens zó veel overlap zou vertonen dat je ze alledrie met één en hetzelfde medicijn te lijf zou kunnen. Tot nu toe was zoiets echter nog niet gevonden.
Frantisek Supek en collega’s van de Novartis Research Foundation denken nu dus iets te pakken te hebben. Een molecuul genaamd GNF6702 blijkt bij alledrie het proteasoom te verstoren, een eiwitcomplex dat andere, overtollige eiwitten afbreekt. Op het proteasoom van mensen, muizen en andere zoogdieren lijkt het geen invloed te hebben.
GNF6702 vinden was vooral een kwestie van hard werken. Om te beginnen lieten de onderzoekers probeerden 3 miljoen verschillende moleculen uit op de afzonderlijke parasieten. Daar rolde een azabenzoxazool genaamd GNF5343 uit, dat twee van de drie remde en zoogdiercellen met rust liet.
Vervolgens zijn ongeveer drieduizend varianten op GNF5343 gesynthetiseerd, om te proberen of die het beter deden. In eerste instantie richtten de opnderzoekers zich daarbij puur op effectiviteit tegen leishmaniase. Uiteindelijk kwam daar GNF6702 uit.
Waarna bleek dat dit molecuul muizen ook efficiënt kan ontdoen van de andere twee parasieten.
Dat het te maken heeft met het proteasoom was in eerste instantie een kwestie van gissen, mede ingegeven doordat enkele resistente parasieten waren aangetroffen met mutaties in het bijbehorende gen. Intussen denken de onderzoekers ook te weten wát GNF6702 precies met dat proteasoom doet.
De onderzoekers zijn nog lang niet zo ver dat ze het op mensen durven uit te testen. Maar voorlopig lijkt het er op dat GNF6702 beter werkt, en minder bijwerkingen geeft, dan zo’n beetje alle gebruikelijke medicijnen die slechts één van de drie parasieten bestrijden.
bron: C&EN, Nature
Nog geen opmerkingen