Verkeerd gebruik en verkeerde keuze van handschoenen in het lab is een probleem van alle tijden. De universeel beschermende handschoen bestaat helaas niet.

‘Op sommige afdelingen is het een godsgeschenk als iemand zwanger wordt. Dan ontstaat er alertheid op mogelijke gevaren die een risico vormen voor de ongeboren vrucht’, zegt arbeidshygiënist Corné Bulkmans, werkzaam bij Stichting PHOV, Avans+ en zijn eigen bedrijf Muopo Inventive Consultancy. ‘We kwamen een keer bij een afdeling waar ze DNA aankleurden met ethidiumbromide, een reprotoxische stof die je zichtbaar maakt met uv-licht. Toen we vervolgens de telefoon en het toetsenbord bekeken met uv-licht, lichtten ook die op.’

Kruisbesmetting

Volgens Bulkmans komt kruisbesmetting vaak voor door het dragen van twee handschoenen: ‘Daardoor voelt diegene zich beschermd en hij of zij pakt dan zonder nadenken de telefoon op, bedient het toetsenbord of pakt de deurklink beet, waar later iemand zonder handschoenen ook aan kan zitten. Het is soms verstandiger, als het kan, om met één handschoen te werken. Dan heb je een schone en een vuile hand, en blijf je je voortdurend bewust van wat je doet.’

Gedrag

Lode Godderis, hoogleraar arbeids- en milieugeneeskunde van de KU Leuven, herkent het probleem. ‘We zien vaak dat mensen niet de juiste handschoenen gebruiken, ze soms te lang en ook verkeerd gebruiken.’ Volgens hem heeft dat vooral te maken met gebrek aan kennis. Mensen denken vaak dat het doosje met handschoenen op het lab wel het goede zal zijn. Godderis: ‘Je moet eerst kijken met welke chemische stoffen je in het lab werkt en hoe lang. Die twee parameters bepalen welk type handschoen je nodig hebt.’

Soms ben je zelfs beter af zonder handschoen

Materiaalkeuze

De meest courante handschoenen zijn gemaakt van pvc, latex, neopreen of nitril. Neopreen bijvoorbeeld biedt goede bescherming tegen zuren en sterke alkalische vloeistoffen, maar is niet geschikt voor aromatische en gechloreerde organische verbindingen. ‘Als je met deze stoffen werkt, kun je beter een polyvinylalcohol handschoen nemen’, zegt Godderis. Op de meeste handschoenendozen staat een pictogram, een erlenmeyer met daaronder letters die aangeven voor welke soort stoffen ze geschikt zijn. Je kunt ook kijken op het veiligheidsinstructieblad van de chemische stof zelf.
Bulkmans raadt altijd aan om één soort handschoen te kiezen die tegen alle gebruikte stoffen enigszins beschermt, alleen tegen sommige stoffen wat minder dan andere. ‘Dat is beter dan vier verschillende handschoenen in het lab aan te bieden, waarvan er één heel goed tegen één soort stof beschermt en totaal niet tegen een andere. Hoe maak je dan een goede keuze?’

Doordringen

Volgens beide preventieadviseurs is het ook belangrijk om te kijken hoe lang het duurt voordat de stof door het materiaal heendringt. ‘Elke handschoen lekt, het is alleen de vraag wanneer’, zegt Bulkmans. ‘Met een handschoen met prestatieniveau 2 kun je een half uur veilig werken voordat stof A door de handschoen heendringt. Met prestatieniveau 6 duurt dat minstens 480 minuten, maar voor stof B kan dat bijvoorbeeld al na 10 minuten het geval zijn.’ Godderis vult aan: ‘Als een chemische stof de handschoen binnendringt, ben je eigenlijk met handschoen aan slechter af. De stof krijgt alle gelegenheid om op de huid in te werken. Dat kan ook gebeuren als mensen hun handschoen uit- en weer aandoen. Vaak is er dan toch even contact geweest met de chemische stof op de buitenkant.’ De risico’s van huidcontact met zo’n stof kun je schatten met bepaalde software (zie onderaan). Verder geldt altijd: gebruik je handschoen niet te lang en gooi hem vooral weg na gebruik!

Stoffenmanager

Een hulpmiddel bij de inschatting van het gezondheidsrisico van gevaarlijke stoffen en om beheersmaatregelen te nemen is Stoffenmanager van Cosanta, die berekeningen doet voor blootstelling door huidcontact en inademing. Het is een gevalideerde webapplicatie, geaccepteerd door inspectie SZW, die opgenomen is in de richtlijnen van REACH R14.

Stoffenmanager.nl

Chemwatch

Internationaal biedt het Australische Chemwatch vergelijkbare software aan vanuit een grote database aan chemicaliën.

Chemwatch.net