Forum uit C2W life sciences4

‘Don’t take your organs to heaven; heaven knows we need them here.’ Dit citaat – waarvan ik de oorsprong niet ken – hangt bij mijn zus op het toilet. Ze heeft al ruim 10 jaar een nier van mijn broer. Een perfecte match! Niet iedereen heeft zoveel geluk. Het aanbod van donororganen dekt al jaren slechts een fractie van de vraag.

De geschiedenis van het alternatief, het transplanteren van dierlijke organen, laat zich lezen als een waar horrorverhaal. Door de eeuwen heen zijn gruweltransplantaties uitgevoerd die onze huidige ethische en medische maatstaven met voeten treden.

Een schokkend voorbeeld is de injectie van een extract van gestampte testikels van honden en Guinese biggetjes in 1889 door de 72-jarige arts en fysioloog Brown-Séquard. Deze injecties zouden zijn fysieke kracht en capaciteiten, die door ouderdom verzwakt waren, hersteld hebben.

Serge Voronoff maakte van Séquard’s therapie een chirurgische ingreep. Hij wilde mannen verjongen door xenotransplantatie met testikels van chimpansees en bavianen. Tussen 1920 en 1930 kregen vijfhonderd mannen schijfjes testikel van apen in hun scrotum geplaatst. Vrouwen kregen een ovarium van vrouwtjesapen voor behandeling van de menopauze.

Reeds in zijn tijd maakte Voronoff zich zorgen over voldoende aanvoer van donoren – apen dus – en dacht erover om apenhouderijen in Frans Guyana op te zetten. Verguisd door wetenschap en publiek stopte hij na tweeduizend xenotransplantaties.

Rond de eeuwwisseling was een gevleugelde uitspraak van cynische onderzoekers: ‘xenotransplantatie is de toekomst en dat zal het altijd blijven!’ Dit vooral omdat de natuurlijke afstotingsreacties tegen soortvreemde componenten nog altijd onoverkomelijke problemen opleveren. Het laatste decennium is echter grote vooruitgang geboekt met het ‘vermenselijken’ van varkens door genetische modificatie, en verschijnen klinische onderzoeken met mensen terecht weer op de agenda’s.

Xenotransplantatie is nu nog verboden, mede omdat de risico’s op overdracht van mogelijk gevaarlijke varkensvirussen nog onvoldoende in kaart zijn gebracht. Ook uit ethische overwegingen zetten velen er een vraagteken bij. mensen mogen uiteraard tegen xenotransplantatie zijn, maar laten ze zich dan wel registreren als orgaandonor.

Hans Tramper, hoogleraar bioprocess engineering aan Wageningen Universiteit

Bron: C2W life sciences4, 7 maart 2009