Friesland in de jaren dertig van de vorige eeuw. De provincie hunkert in deze economisch zware tijden naar meer werk en meer welvaart. Niet verbazingwekkend dus, dat die nuchtere Friezen in de ban raken van de man die met de uitvinding van een brandstofloze motor werkgelegenheid voor 13.000 mensen belooft. Met een schuin ook kijken ze naar Eindhoven, waar Philips aan de weg timmert met zijn gloeilampen. En misschien kijken ze stiekem zelfs al naar de andere kant van de oceaan, waar Roosevelt met de New Deal de economie probeerde op te krikken.    

Tegen die achtergrond onthult de jonge Johannes Wardenier in 1934 zijn plannen voor een grootschalige fabriek voor de productie van een ‘brandstofloze motor’ in Wolvega. Wat volgt is een chaotische week op het anders zo rustige Friese platteland. De landelijke en zelfs buitenlandse pers buitelt over elkaar heen om een glimp op te vangen van deze revolutionaire ontwikkeling en zijn uitvinder. De week begint euforisch en vol verlangen. Maar naar gelang de dagen verstrijken en Wardenier maar geen details wil geven over de precieze werking van de motor, groeit het wantrouwen. Er zouden patenten zijn, geheimhoudingsplicht, overeenkomsten, maar er is vooral veel onduidelijk.  Technische experts en wetenschappers noemen de motor van Wardenier de zoveelste ’perpetuum mobile’ en rekenen voor dat de beweringen van Wardenier niet kunnen voldoen aan de hoofdwetten van de thermodynamica.  

’Wardenier roept een gevoel van medelijden op’

Luchtkastelen 

Na een week valt de Koning van Zeven Dagen van zijn troon; er is geen motor. Lezend in het boek voelt dit moment als een desillusie. Ondanks dat het vanaf het begin wel duidelijk is dat die motor er niet is en niet zal komen, gun je de man zijn succes. Wardenier roept een gevoel van medelijden op. Een jonge man, met goede bedoelingen en misschien een iets te simpel beeld van de technische mogelijkheden. Je hoopt dat iemand hem vaderlijk toespreekt en hem laat inzien dat ie in luchtkastelen gelooft. En dat ie vervolgens samen met hem toch nog een mooi product ontwikkeld. Het zou een mooi kerstverhaal kunnen zijn. Maar de werkelijkheid is anders.   

In de jaren die volgen taant de interesse in de uitvinder en zijn vinding. Een enkele keer wordt er aandacht aan de brandstofloze motor besteed door de media. Bijvoorbeeld als er weer eens een andere ‘fantastische ontdekking’ wordt gedaan. In interviews blijft Wardenier verklaren dat de motor echt bestaat en doet keer op keer de belofte om hem binnenkort te tonen. Hij komt zelfs een tikkeltje geïrriteerd over als mensen kritiek op hem hebben. Daarnaast wijst Wardenier naar Philips – die het ontwerp voor de Stirlingmotor volgens hem baseerde op zijn ideeën. Deze theorie wordt overigens in het boek ontkracht.  

’Uit het onderzoek komt Wardenier naar voren als een grote fantast, een pathologisch leugenaar en een opportunist’

Veelzeggend motto

In De Koning van Zeven Dagen komt wel ook de macht van de olie-industrie in die tijd aan bod. Zo wordt kort belicht hoe bedrijven moeiteloos de koloniale tijd deden herleven en zich de bodemschatten over de hele wereld toe-eigenden. En hoe de olie-industrie ervoor zorgde dat de benzinemotor mainstream werd, terwijl een groot deel van de auto’s in de jaren twintig elektrisch werd aangedreven.  

Het boek gaat niet alleen in op de vinding van Wardenier. De Koning van Zeven Dagen bestrijkt ook zijn verdere leven. Schrijver Paul Schilperoord dook samen met onderzoeker René de Rooij in een groot aantal archieven en sprak met nabestaanden van de hoofdpersonen. Uit het onderzoek van Schilperoord en De Rooij komt Wardenier naar voren als een grote fantast, een pathologisch leugenaar en een opportunist. Zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna is op zijn minst discutabel te noemen. Met bijna 700 bronnen als basis, kun je stellen dat dit boek een duidelijk beeld schetst van Wardenier. Het motto van het boek Mundus vult decipi, ergo decipiatur (De wereld wil bedrogen worden, dus laat haar dan bedrogen worden) is veelzeggend.   

Supporters

Dit is overigens niet het eerste boek over Wardenier. Journalist Henk Ymker schreef eerder Het Mysterie Wardenier (1984, geactualiseerd in 2019). Ondanks dat het allemaal jaren geleden speelde, blijft de kwestie de gemoederen beroeren. Fervente supporters van Wardenier proberen erkenning voor de uitvinder te krijgen en weerspreken het beeld dat De Koning van Zeven Dagen schetst. Hoe dan ook, een interessante geschiedenis, waarover nog jaren te praten valt. Ook als auto’s in de toekomst al lang niet meer op benzine rijden.