Avondlezing door dr. P.J.U. Kooystra georganiseerd door de Groningse Chemische Kring.

GCK-Kooystra

Ulco Kooystra

In 1834 reden professor Sibrand Stratingh Ez. en instrumentmaker Christopher Becker met een stoomwagen door Groningen. Stoomwagens reden toen al enkele decennia in Engeland, maar vrijwel niet daarbuiten. De Groningse stoomwagen was in elk geval de eerste in Nederland, maar wellicht zelfs de eerste op het vaste land van Europa. Op grond van wat we nu van de Groningse stoomwagen weten, kunnen we dit toch echt een auto noemen, waarmee het de eerste auto van Nederland was. En eigenlijk was dit zelfs meer een auto dan al die stoomwagens die in die tijd in Engeland reden.

Stratingh, hoogleraar scheikunde en farmacie aan de Groningse universiteit, bouwde veel meer dan deze stoomwagen. Vanaf zijn benoeming tot hoogleraar in 1826 deed hij veel onderzoek naar branders die gebruikt werden in laboratoria. In navolging van de Amerikaanse scheikundige Robert Hare ging hij elektrische stroom gebruiken om stoffen te verbranden. Aanvankelijk met een deflagrator, daarna met een wisselstroomgenerator en later met een gelijkstroomgenerator, die dankzij een commutator door de instrumentmaker Pixii bedacht was. Toen Stratingh las over een ‘elektromagnetisch beweegtoestel’ dat door de Duits-Russische geleerde Moritz Jacobi was uitgevonden, slaagde hij erin om met enkel summiere informatie over de vinding van Jacobi ook een dergelijk toestel te maken, dat we nu een elektromotor noemen. Hij moet zich gerealiseerd hebben dat het principe in feite niets anders was dan het omgekeerde principe van een gelijkstroomgenerator. Dit was in dezelfde periode dat hij ook experimenteerde met de eerdergenoemde stoomwagen, dus wat was er op dat moment logischer dan die elektromotor toepassen op een voertuig? En dat deed Stratingh dus ook, en net als de stoomwagen in samenwerking met Becker. Dat was het allereerste elektrische voertuig ter wereld. Wederom een primeur dus en wederom in Groningen.

Mer informatie is te lezen op de webiste van de lezing.

Kalender-231214